Rond 1600 startte in Rotterdam de aanleg van de Waterstad, gelegen buiten de Schielandse Hoge Zeedijk. Tussen de Leuvehaven en de Oude Haven werd een wandelpromenade aangelegd, waarop in 1615 een dubbele rij lindebomen werd geplaatst. Aflopend naar het water werden wilgen gepland. De komst van dit weelderige groen zorgde er al snel voor dat de Rotterdammers deze wal ‘De Boomptjens’ noemden.
Bijna twee eeuwen later werd de wal gedurende een korte periode anders genoemd vanwege de geboorte van een kind van Keizer Napoleon in 1811. De Boompjes werd toen omgedoopt in Quai Napoléon of Napoleons Kaay.
De recreatieve functie bleef tot in de 19e eeuw op de voorgrond. Met de aanleg van de Willemsbrug ging na 1878 de verkeersfunctie overheersen. In de meidagen van 1940 was de Boompjes de frontlinie, hetgeen tot veel schade leidde. Het bombardement op Rotterdam verwoestte daarna het overgrote deel van de bebouwing waaronder het Oostindisch Huis, de Zweedse Zeemanskerk en de prachtige synagoge van de Nederlandse Israëlitische Gemeente op nummer 87.
Boompjes 6 – Hotel Willemsbrug
Op dit adres was Hotel Willemsbrug gevestigd, het adres waar William Shapira zelfmoord pleegde.
Boompjes 7 – Louis Preger
De heer Preger woonde op dit adres in 1936 en hij was een van de contactadressen voor het Joodsch Jeugdwerk in de Maasstad. Hij woonde op dit adres vanaf 11 april 1935 en verhuisde op 19 januari 1938 naar de Gerrit Jan Mulderstraat 89a. Levie (Louis) Preger (Rotterdam, 21 december 1894) was hoofdonderwijzer en was gehuwd met Sara Swaan (Rotterdam, 7 mei 1894). Zij hadden vijf kinderen; Annie (Rotterdam, 7 oktober 1920 – Sobibor, 5 maart 1943), Jonathan (Rotterdam, 30 december 1921 – Almelo, 26 oktober 1979), Herman (Rotterdam, 23 maart 1924), Helena (Rotterdam, 20 september 1927 – Sneek, 11 februari 2009) en Jacques (Rotterdam, 29 april 1929). Bij Loods 24 is de Louis Pregerkade naar Levie vernoemd.
Boompjes 9 – Nationale Levensverzekering Bank
Dit bedrijf, opgericht in 1863, adverteerde rond 1900 regelmatig in het Centraal Blad voor Israëlieten in Nederland.
Boompjes 19 – Maashotel
Het Maashotel was hier in 1930 gevestigd en de bond van Israëlitische Godsdienstonderwijzers hield daar toen een vergadering. In hetzelfde jaar werd de Algemene Vergadering van ‘Achawa’ hier gehouden. Het Maashotel was bij de Willemsbrug gevestigd en werd in 1891 geopend. Voor de oorlog werd de onderneming beëindigd, het gebouw stond er tot aan het bombardement.
Boompjes 29 – Amsterdamsche Bank
Na 1925 was hier het Rotterdamse bijkantoor gevestigd van de Amsterdamsche Bank.
Boompjes 30 – gezin Cohen
Mevrouw A. Cohen woonde op dit adres in 1903 en zocht een net meisje.
Boompjes 32 – J. de Jongh
Mevrouw J. de Jongh woonde hier in 1878 en zocht toen een keukenmeid. De heer I. de Jong was rond 1893 penningmeester van de Commissie tot Spijsverzorging van Minvermogende Israëlieten. Koopman Isaac de Jongh (Den Haag, 13 november 1821) was gehuwd met Kaatje Simons (Den Haag, 24 oktober 1819).
Boompje 76a – Uranium Steamship Company
Het was het kantoor van deze maatschappij gevestigd.
Boompjes 78 – Willem Westerman
Willem Westerman (Amsterdam, 14 november 1864 – Den Haag, 11 juni 1935) woonde op dit adres en hij beheerde een van de punten waar men in 1913 bijdragen kon inleveren voor de duizenden emigranten die vanuit Oost-Europa via Rotterdam een weg zochten naar de Nieuwe Wereld. Willem was gehuwd met actrice Josephina Anna Frederika Herberich (Kaub, Duitsland, 10 september 1872). Willem was president-directeur van de Rotterdamsche Bankvereeniging.
Boompjes 85 – Amalie Hellsinger
Amalie Hellsinger plaatst in 1917 in het Duits een advertentie waarin ze zocht naar een betrekking in een orthodox huishouden. Waarschijnlijk moet haar familienaam als Helsinger worden geschreven, ondanks de ll in de advertentie.
Boompjes 85a – Dr. B. L. Ritter
Dr. B. L. Ritter, de opperrabbijn, woonde naast de synagoge op nummer 85a. Hij was in 1913 ere-voorzitter van de Montefiore Vereniging.
Boompjes 86 – A. Keijzer
A. Keijzer vroeg in 1914 een net meisje en gaf aan een orthodox gezin te zijn. In 1910 wordt hij vermeld als Rotterdams agentschap voor plantenboter ORT.
Boompjes 86 – Mayer Landau
Onderrabbijn Mayer Landau (Chrzanow, 24 januari 1883 – Bergen-Belsen, ) woonde in 1929 op dit adres en men kon daar terecht voor etrogs en loelavs. Mayer was gehuwd met Amalia Herzberg (Lubaczow, 3 augustus 1888 – Rotterdam, ) en zij hadden twee dochters, Sarah (Lubaczow, 15 april 1913) en Dora (Rotterdam, 14 januari 1922 – Leipzig, ). Ten tijde van de oorlog woonde het gezin op de Beatrijsstraat 50b.
Boompjes 86 – Bond van Joodsche Instellingen
Op dit adres was rond 1933 het centraal punt van deJoodse instellingen voor weldadigheid en sociale voorzorg gevestigd.
Boompjes 86-3 – gezin voorzanger Melamed
Op dit adres woonde voor het bombardement het gezin van Meijer Marcus Melamed, de voorzanger van de synagoge aan de Boompjes.
Boompjes 87 – Synagoge
Op dit adres was sinds 1725 een van de mooiste synagoges van ons land gevestigd.
In 1917 werd in de synagoge ingebroken, waarbij een offerbus en enige talliets ontvreemd werden. In 1921 werd bericht dat de synagoge van elektrisch licht voorzien ging worden.
Na 1930 werd de synagoge aan de Botersloot vaker gebruikt; deze synagoge werd wel op Hoge Feestdagen gebruikt en voor choppes (huwelijken), zoals het huwelijk tussen Alexander Salomon Roodschild (Rotterdam, – Sobibor, ) en Frederika Wolff (Amsterdam, – Auschwitz, ). Alexander en Frederika woonden aan het begin van de oorlog op de Van Woustraat 76-3 in Amsterdam.
Boompjes 87 – achter
In maart 1913 werd besloten om de panden achter de synagoge te slopen (amoveren) en het vrijkomende terrein opnieuw te bebouwen, waar een bedrag van ƒ 15.000,- mee gemoeid zou zijn.
Boompjes 87 – Abraham Bouwman
Hij was een eenvoudige en brave jehoedie – volgens het bericht. Abraham Bouman wilde in april 1927 de dienst in de synagoge bijwonen toen hij voor de synagoge neerzeeg en even later de geest gaf. Deze gebeurtenis gaf grote ontroering.
Boompjes 105 – David Leonardus Wolfson
Zijn ouders waren overgegaan tot het Nederlands Hervormde geloof. David woonde op dit adres en was directeur van Etablissement Fijenoord.
Boompjes 114 – Van Ameringen
In 1899 zocht mevrouw Van Ameringen, in een liberaal Joods gezin, vanaf dit adres een kinderjuffrouw.
Boompjes 116 – Joseph Isaacsohn
Hier woonde Joseph Isaacsohn met zijn gezin.
Boompjes 118 – Van der Hal
Scheepstoeleverancier Heiman van der Hal (Usquert, 28 oktober 1872 – Rotterdam, 8 mei 1944) woonde in 1905 op dit adres en zocht een kinderjuffrouw voor de twee kinderen in dit gezin. Zoon Isidoor (Israël) werd Bar Mitswah op 15 juli 1911. In 1914 woont dit gezin op nummer 102. Heiman was gehuwd met Mina Pels (Delfzijl, 1 januari 1870 – Rotterdam, 25 juli 1931) en zij hadden de volgende kinderen: Israël (Rotterdam, 4 juli 1898 – Bergen-Belsen, ), Regina Henderika Alida (Rotterdam, 3 augustus 1901 – Rotterdam, 8 februari 1902), Jacob (Rotterdam, 10 januari 1904 – Auschwitz, ). Ten tijde van de oorlog woon de Heiman op de Graaf Florisstraat 75a.
Boompjes A 157 – Francina Moses Nathan
Bij de naamsaanneming in 1811 nam Francina Moses Nathan de naam Francina Druijff aan.
bron:
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 21 juni 1878, De Jong, nummer 32
ibidem, 4 sep 1903, Cohen, nummer 30
ibidem, 17 maart 1905, Van der Hall, nummer 118
ibidem, 7 juli 1911, Isidoor v d Hall, nummer 118
ibidem, 14 feb 1913, Dr B L Ritter, nummer 85a
ibidem, 14 feb 1913, Westerman, nummer 78
ibidem, 21 maart 1913, achter de synagoge, nummer 87
ibidem, 15 mei 1914, Keizer, nummer 86
ibidem, 18 sep 1914, Van der Hall, nummer 102
ibidem, 28 sep 1917, synagoge, nummer 87
ibidem, 21 dec 1917, Amalie Hellsinger, nummer 85
ibidem, 6 mei 1921, electrificatie, nummer 87
ibidem, 22 april 1927, Bouwman, nummer 87
ibidem, 4 okt 1929, Landau, nummer 86
ibidem, 8 aug 1930, Maashotel, nummer 19
ibidem, 18 dec 1936, Preger, nummer 7
ibidem, 26 april 1940, Le Gue & Bolle, nummer 34
www.wikipedia.nl, lemma Boompjes (geraadpleegd 22 nov 2015)
www.joodserfgoedrotterdam.nl, lemma synagoge Boompjes 87 (geraadpleegd 22 nov 2015)
www.maxvandam.info, lemma familie Preger (geraapleegd 19 augustus 2017)
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Levie Preger
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Westerman NL-RtGAR_494-03_851-531_0577322R.jpg
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Mayer Landau NL-RtGAR_494-03_851-285_0302798R.jpg
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Van der Hal NL-RtGAR_494-03_851-171_0182879R.jpg
Willem Westerman via Resourches KNAW http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn3/westerman (geraadpleegd 10 augustus 2019)
“Advertentie Van Ameringen”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1899/03/31 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 20-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000563063:mpeg21:p00006
“Advertentie Levensverzekering”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1899/03/24 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 20-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000563062:mpeg21:p00003
“Advertentie Plantenboter”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1910/04/22 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 20-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000570006:mpeg21:p00003
“Advertentie Amsterdamse Bank”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1915/10/22 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 20-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000569037:mpeg21:p00004
“Familiebericht huwelijk”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1930/06/27 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 20-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578078:mpeg21:p00004
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Roodschild – Wolff (geraadpleegd 0 augustus 2020).
“Binnenland Achawa.”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1930/07/18 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 20-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578081:mpeg21:p00005
Naamsaanneming en -behoud Rotterdam, Hillegersberg en Kralingen 1811-1812, Nederlandse Kring voor Joodse Genealogie, 1995; Francina Druijff, 20.
Bond van Joodse Instellingen, Joodsch hulpbetoon; halfmaandelijks tijdschrift voor de joodse instellingen van weldadigheid en sociale voorzorg in Nederland, jrg 1, 1933, no 14, 20-11-1933. Geraadpleegd op Delpher op 25-07-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005691015:00001.
I. de Jongh, Familiebericht. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 22-12-1893, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 11-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010166820:mpeg21:p004.
illustratie
herdenkingsplaquette Rotterdam
“Advertentie Levensverzekering”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1899/03/24 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 20-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000563062:mpeg21:p00003
“Advertentie Plantenboter”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1910/04/22 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 20-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000570006:mpeg21:p00003
“Familiebericht huwelijk”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1930/06/27 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 20-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578078:mpeg21:p00004
PBK-2005-397 De Boompjes ter hoogte van de Synagoge vanuit het zuiden. Op de voorgrond de Nieuwe Maas. 1907. Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam, toegangsnummer 4029.
gepubliceerd:
27 februari 2016
laatst bijgewerkt:
11 juli 2023