Branco van Dantzig was een Friezin. Ze werd in Harlingen geboren op 13 september 1870 als dochter van slager Emanuel van Dantzig en Jeannette de Leeuw. Ze had een zus, Eva (Harlingen, 18 augustus 1869 – Sobibor, 13 maart 1943). Ze mocht van haar ouders naar de HBS, een bijzonderheid in die tijd en zeker aangezien dit toen nog een jongensschool was. Na de middelbare school vertrok ze naar Groot-Brittannië om haar Engels te verbeteren.
Ze kwam weer terug naar Nederland en nam zangles. Daardoor werd ze zich steeds bewuster van het juiste spreken, onontbeerlijk voor het solo zingen. Ze bestudeerde dit zelf en werd op dit gebied een autodidact.
In 1896 kwam ze naar Rotterdam en werd aangesteld als spraaklerares aan de kweekschool in Rotterdam, ook aan de kweekschool in Den Haag en de toneelschool in Amsterdam. Haar werk op het gebied van spreken werd baanbrekend en ging tegen de vooroordelen in die er toen heersten. Ze schreef boeken, waaronder “Stemvorming en stemhygiëne” en ze ijverde voor een goede opleiding voor logopedisten.
Door haar bemoeiingen werd in 1927 de Vereeniging voor Logopaedie en Phoniatrie opgericht. Branco wordt gezien als een van de grondleggers van het Nederlandse spraakonderwijs.
In 1935 ging ze met pensioen en ze verhuisde naar Amsterdam om aan de Universiteit van Amsterdam aan het Laboratorium voor Experimentele Fonetiek researchwerk te doen. In 1940 publiceerde ze naar aanleiding hiervan “de korte o-klank in het Nederlands“.
Ze maakte zich erg zorgen om de bezetter en ontwikkelde gezondheidsproblemen. Ze bleef echter tot eind 1941 actief én publiceren. In Amsterdam woonde ze in “Het Nieuwe Huis” op het Roelof Hartplein 4, een appartementencomplex dat in de jaren 20 gebouwd was voor alleenstaande mannen en vrouwen. In september 1942 werd ze opgehaald en via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd, waar ze op 17 september 1942 werd vermoord. In Rotterdam is onder andere het Branco van Dantzigpark, bij de Claes de Vrieselaan, naar haar vernoemd, en nevenstaande plaquette is op het pand op de hoek met de Schietbaanlaan aangebracht.
Trivia:
In 1926 woonde Branco op de ’s Gravendijkwal 31. Branco was toen penningmeester van de Rotterdamse afdeling van de Rudelsheimstichting en in 1928 secretaresse van de Rotterdamse Vereniging voor Spraakgebrekkigen.
Branco van Dantzig was de logopediste van de latere huisarts David Hausdorff (1901-1990). Hij vertelde daarover in zijn interview in 1978 met het Stadsarchief Rotterdam.
bron:
www.joodsmonument.nl, lemma Branco van Dantzig, overlijdensdatum
met dank aan Trix van Bennekom – trivia David Hausdorff
“EEN WOORD AAN DE ROTTERDAMMERS (Rudelsheimstichting)!”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1926/02/26 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 09-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871905:mpeg21:p002
Spraakgebrekkigen, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 59, 1928, no 24, 15-06-1928. Geraadpleegd op Delpher op 20-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005425076:00001
illustratie:
foto’s © joodserfgoedrotterdam, Rob Snijders
gepubliceerd:
28 februari 2016
laatst bijgewerkt:
20 juli 2021