De Coolsingel is een verkeersweg in Rotterdam. De naam komt van het ambacht Cool, al bekend in 1280. In 1596 koopt de groeiende stad Rotterdam dit ambacht, samen met ambacht Blommersdijk en Beukelsdijk van jonkheer Jacob van Almonde. In 1811 werd ambacht Cool daadwerkelijk geannexeerd.
In 1480 is er al sprake van een singel tegenover de vest achter Bulgersteyn, Coolvest genaamd. Deze singel wordt in verband met de aanleg van de verkeersweg tussen 1913 en 1922 geheel gedempt, na een besluit dat al van 1904 dateert. Daardoor verdwijnt de naam Coolvest.
Aan de nieuwe Coolsingel werden onder andere het postkantoor en het beursgebouw gevestigd en het stadhuis, met zijn opvallende klokkentoren. Hiermee kreeg Rotterdam de uitstraling van een grote stad. Op 1 september 1920 werd in het nieuwe stadhuis de eerste vergadering gehouden onder leiding van burgemeester Zimmerman.
Tijdens het bombardement aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werd het centrum van de stad verwoest. Een paar gebouwen bleven echter overeind, zoals het Witte Huis, het stadhuis, het postkantoor aan de Coolsingel en Hotel Atlanta. Daarom is het stadhuis een van de weinige oude gebouwen in het centrum van de stad.
Ammanschool
De Ammanschool lag tussen de Coolsingel en de Ammanstraat.
De Bijenkorf
Nabij de Coolsingel, op het Van Hogendorpsplein, stond de Bijenkorf van architect Dudok. De Bijenkorf had in de Tweede Wereldoorlog veel Joodse medewerkers verloren, en het was de directie van De Bijenkorf die na de oorlog het ontwerp van Ossip Zadkine uitkoos van het beeld van “de verwoeste stad”, en dit beeld aan de stad schonk.
De huidige Bijenkorf werd ontworpen in een samenwerking tussen architect Marcel Breuer en de Joodse architect Abraham Elzas, die tal van Hema’s ontwierp en synagogen, waaronder die aan de Lekstraat in Amsterdam.
Molen
Molen “De Hoop” stond aan de Coolsingel (onderstaande foto 1885). De Coolsingel werd gedempt, deze korenmolen werd in 1920 gesloopt. De molen was een stellingmolen en werd in 1736 door Gerrit van Driel gebouwd. Voor deze korenmolen stond er op deze plaats een molen om de laag gelegen gronden van Bulgersteyn te bemalen.
De molen “De Hoop” was uitzonderlijk hoog (de romp was 34 – 35 meter hoog), zelfs hoger dan de molens in Schiedam. De plek van de molen is ongeveer op de plaats van het huidige World Trade Center.
Coolsingel 6 – chocoladewinkel Benoit Asscher
Benoit Asscher opende hier zijn chocoladewinkel.
Coolsingel 15c – Tabakshandel Weinthal
Tabakshandel Weinthal had op Coolsingel 15c (1930), 72 en 131b een sigarenmagazijn.
Coolsingel 19c – Koffie en Thee Cohen – van den Berg
Op 19c en 23a zat deze makelaar en importeur in koffie en thee.
Coolsingel 20 – Pschorr
Pschorr was gevestigd bij het Hofplein op Coolsingel 20. Het was een beroemd theater/café/restaurant/dancing waar alle bekende artiesten in de periode van voor de Tweede Wereldoorlog wel hebben opgetreden. Het was de plaats waar je gezien moest worden in het vooroorlogse Rotterdam, zowel als artiest als als Rotterdammer.
Pschorr werd opgericht door de Duitser Louis Charles Edouard Emanuel Willkomm (München, 10 april 1848 – Den Haag, 20 juli 1923) en zijn vrouw Lijdie Adrienne de Ridder (Brussel, 4 mei 1852 – 21 oktober 1921) en werd in 1910 overgenomen door Dirk Henri Martinus Reese (Rotterdam, 2 augustus 1880 – 1 juli 1967), de Rotterdamse horecaman van die tijd. Het eerste Pschorr (club Pschorr) was gevestigd aan de Korte Hoogstraat, op 24 augustus 1924 opende Reese het nieuwe Pschorr aan de Coolsingel, aan de kant van het stadhuis waar later dancing Bristol zou verschijnen.
Het gebouw was een ontwerp van Willem Kromhout, de danszaal was 500 m2 groot en er was een glazen koepel van glas-in-lood. In 1926 kreeg Pschorr een spectaculaire glazen dansvloer die was verlicht. Juist vlak voor het uitbreken van de oorlog werd Pschorr nog uitgebreid verbouwd door architect A. Hamaker. Met het bombardement werd Pschorr ernstig beschadigd, was verloren en werd niet hersteld. Een van de artiesten die vaak optraden in Pschorr was Louis Davids, en ook Pauky Kosman.
Coolsingel 31b – Lunchroom Heck’s
De bekende lunchroom Heck’s zat op nummer 31b.
Coolsingel 34 – Handelsmaatschappij Vermeer & van den Arend
Deze brandstoffenhandel was rond 1922 op dit adres gevestigd en adverteerde in het Weekblad voor Israëlietische Huisgezinnen.
Coolsingel 35 – Cinema Royale
Op 35 zat deze bioscoop van Abraham Tuschinski.
Coolvest 37 – Emanuel Brandon
Een van de woonadressen van operazanger Emanuel Brandon.
Coolsingel 40 – stadhuis
Het stadhuis aan de Coolsingel werd tussen 1914 en 1922 gebouwd naar een ontwerp van architect Hendrik (Henri) Jorden Evers (Ellecom, 24 november 1855 – Wassenaar, 1 november 1929) en was de vervanging van het stadhuis aan de Kaasmarkt. Hoewel het stadhuis door een bom werd getroffen doorstond het gebouw het bombardement van 14 mei 1940.
Coolsingel 42 – Maison Silberberg
Tot maart 1917 had Victor Silberberg op dit adres een detailzaak, waarschijnlijk ook in porselein. Hij was hoofdagent voor Aug. Wellner Söhne, dit bedrijf maakte zilverwaren.
Coolsingel 42 – hoofdpostkantoor
Dit voormalige postkantoor werd door architect Gustav Cornelis Breemer ontworpen en tussen 1915 en 1923 gebouwd in een eclectische stijl met classicistische en art-deco-elementen. Het gebouw verving het oude hoofdpostkantoor aan de Noordblaak. Bij het bombardement van 14 mei 1940 bleef dit gebouw relatief ongeschonden.
Coolsingel 43b – Au Gout Artistique
Deze winkel in kristal en porselein was gevestigd op 43b en had als directeur Oscar Silberberg. Oscar was geboren in 1891 in Hohenlimburg. Hij was getrouwd met Flora Salomon (1895). Begin jaren dertig kwamen ze naar Nederland, ze hadden twee kinderen, Rolf (1921) en Flori (1928). De kinderen werden geboren in Hillegersberg waar ze op Burg. F. de Montignylaan 51 woonden.
Coolvest 44 – De Hoop / Thalia
In het voormalige evangelisatielokaal “De Hoop” op Coolvest 44 vestigde Abraham Tuschinski in 1911 zijn eerste bioscooptheater en noemde het Thalia. Vanwege de bouw van het stadhuis in 1912 moest dit theater verdwijnen en vond Tuschinski een nieuw onderkomen op Hoogstraat 325.
Coolsingel 46 – Salon de Rafraichissements
Deze salon was hier in 1894 gevestigd en adverteerde in De Israëliet.
Coolsingel 65 – Leon Boedels
Een van de woonadressen van de danser Leon Boedels.
Coolsingel 67 – fotograaf Walg
Snelfotograaf Izaak Josef Walg had zijn zaak op 67. Hij was in Rotterdam geboren in 1897 en was getrouwd met Henriette van Ploeg (1904). Ze kregen een dochter Jetta (Rotterdam, ) en een zoon Juda (Rotterdam, ). Moeder, Jetta en Juda werden in Auschwitz vermoord op 22 oktober 1942, vader op 28 februari 1943.
Coolsingel 70 – Dina Sanson
Op 21 mei 1868 werd Dina Sanson in Rotterdam geboren als dochter van de Joodse koopman Bernard Sanson (Rotterdam, 8 september 1841) en Rebecca Hijmans (Tiel, 10 oktober 1839). Na Dina kwamen er nog drie kinderen, een dochter en twee zoons. Het gezin was in goeden doen en kon zich een woning veroorloven aan de chique Coolsingel 70. Ze verhuisden later naar de Mathenesserlaan 220. Dina werd op 42-jarige leeftijd de eerste politievrouw van Nederland.
Coolsingel 72 – Tabakshandel Weinthal
Tabakshandel Weinthal had op Coolsingel 15c (1930), 72 en 131b een sigarenmagazijn
Coolsingel 75-81 – Kantoorgebouw Handel en Nijverheid
Dit gebouw, ook wel gebouw ‘De Utrecht’ genoemd, werd ontworpen door Piet Buskens. Het gebouw kwam door het bombardement van 14 mei 1940 heen. In die oorlog werden op deze locatie tien verzetsstrijders gefusilleerd, waaronder de Joodse Eliazar Blei Weismann.
Coolsingel 83 – Casino Variété
Casino Variété heeft bestaan van 1898 tot 1932 en was op Coolsingel 83 gevestigd. Meer via deze link.
Coolsingel 84 – Passage
Tussen de Coolsingel (ter hoogte van nummer 84) en de Korte Hoogstraat liep de Passage.
Coolvest 96 (Coolsingel 78) – Erasmiaansch Gymnasium
Aan het einde van de negentiende eeuw werd hier het Erasmiaansch Gymnasium gevestigd. Na de demping van de Coolsingel werd het adres Coolsingel 78.
Coolsingel 97 – Hotel Atlanta
Op Coolsingel 97 staat hotel Atlanta. Zij adverteren in 1967 in het Nieuw Israëlietisch Weekblad met de mogelijkheid voor diners ORT.
Hotel Atlanta is een van de gebouwen die redelijk door het bombardement heen kwam en heeft altijd met Joods Rotterdam banden gehad. Zo adverteerde het hotel zowel voor als na de oorlog regelmatig in het Nieuw Israëlietisch Weekblad. Een lezer van de site heeft ook herinneringen aan dit hotel in relatie tot Joods Rotterdam: Hij herinnert zich het huwelijk van zijn tante Ellie Monnickendam z”l (Elly Monnickendam; Veghel, 30 april 1918 – Israël, 2001) met Willy Pruikemaker z”l (Willem David Pruikemaker; Rotterdam, 25 december 1918 – Rotterdam, 6 mei 1955) daar in de jaren vijftig. Hij zat toen naast Sylvain Poons z”l die ook optrad op die avond. Het was zeer feestelijk en alles was natuurlijk kosher. Als de herinnering klopt waren er na de oorlog ook diensten op de Hoge Feestdagen in het Atlanta Hotel.
Coolsingel 109 – Paul Kaiser
Hier was de vergaderzaal van Paul Kaiser gevestigd in 1931. Op dinsdag 15 december van dat jaar hield mevrouw E. Davids – Feuchtwang een lezing over ‘De positie van de Joodse Vrouw’. Erika Davids – Feuchtwang (Mikulov, 4 maart 1903 – Herzliya, 10 maart 1997) was de vrouw van opperrabbijn A. B. N. Davids.
Coolsingel 111b – N. V. Inhuma
Zeker vanaf 1938 was hier de huidenhandel N. V. Inhuma gevestigd.
Coolsingel 117 – Coolsingelziekenhuis
Op Coolsingel 117 was tot het bombardement van 1940 het Coolsingelziekenhuis gevestigd. Dit ziekenhuis ging verloren. Daarbij kwamen ook artsen en patiënten om, waaronder de in Amsterdam geboren Joodse arts Eliazer Sekir (Amsterdam, 8 maart 1910 – Rotterdam, 14 mei 1940).
Coolsingel 131a – Rabinovitsch & Co
Dit bedrijf van L. S. Rabonowitsch op nummer 131a zorgde voor de im- en export van granen en voedingsmiddelen.
Coolsingel 131b – Tabakshandel Weinthal
Tabakshandel Weinthal had op Coolsingel 15c (1930), 72 en 131b een sigarenmagazijn.
Coolsingel B1 – Walg
In de noodgebouwen van na het bombardement had I. J. Walg een zaak waar onder andere fotokopieën gemaakt konden worden. Walg had ook een zaak op de Walenburgerweg 4a.
bron:
engelfriet.net,
wikipedia,
bedrijfshistorierotterdam.nl,
joodsmonument.nl,
NAI.nl,
NIW,
herinnering M Monnickendam, Israël,
molendatabase.org
www.nieuws.top010.nl, lemma Dancing Pschorr (geraadpleegd 12 april 2015)
Het Joodsche Weekblad, 24 juli 1942, I J Walg, nummer B1
“Advertentie Silberberg”. “Nieuwe Rotterdamsche Courant”. Rotterdam, 06-03-1917. Geraadpleegd op Delpher op 21-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010035365:mpeg21:a0076
Stadsarchief Rotterdam, archiefkaart Sanson NL-RtGAR_494-03_851-413_0442674V.jpg
Coolsingel 46: Israëliet. Geraadpleegd op Delpher op 07-07-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005578020:00001
Coolsingel 109: Ha’ischa. Geraadpleegd op Delpher op 07-07-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMATR01:001924012:00001
Advertentie Erasmiaansch Gymnasium. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 24-04-1901. Geraadpleegd op Delpher op 14-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000201813:mpeg21:p004
Stadsarchief Rotterdam, Erasmiaansch Gymnasium, Algemeen adresboek der gemeente Rotterdam, met inbegrip der vroegere gemeenten Delfshaven, Kralingen, Charlois en Katendrecht, voor het jaar 1912 : met uitvoerige kaart der gemeente
Stadsrchief Rotterdam, Erasmiaanch Gyjmnasium, Algemeen adresboek met uitvoerige kaart der gemeente Rotterdam : met inbegrip der vroegere gemeenten Delfshaven, Kralingen, Charlois, Katendrecht, Hoek van Holland :1925
Vermeer & v d Arend, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 53, 1922, no 11, 17-03-1922. Geraadpleegd op Delpher op 13-02-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005422062:00001.
Louis Willkomm, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-537.
Dirk Reese, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-389.
illustratie:
“Advertentie Silberberg”. “Nieuwe Rotterdamsche Courant”. Rotterdam, 06-03-1917. Geraadpleegd op Delpher op 21-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010035365:mpeg21:a0076
Coolvest 1885, collectie Stadsarchief Rotterdam 4029_PBK-1378
Casino Variete Collectie Stadsarchief Rotterdam 4029_PBK-1167
Advertentie Erasmiaansch Gymnasium. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 24-04-1901. Geraadpleegd op Delpher op 14-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000201813:mpeg21:p004
Vermeer & v d Arend, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 53, 1922, no 11, 17-03-1922. Geraadpleegd op Delpher op 13-02-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005422062:00001.
Stadsarchief Rotterdam, beeld en geluid. PBK-1348 Coolsingel met dancing en café-restaurant Pschorr. Op de achtergrond het Hofplein met de Delftsche Poort en café-restaurant Loos, vanuit het zuidwesten. 1930. Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam, toegangsnummer 4029
gepubliceerd:
1 maart 2016
Laatste aanpassing:
25 december 2023