Mevrouw Elly Lems fietste in september 2012 door Zierikzee. Daar passeerde ze een monument ter nagedachtenis aan de Joden uit Zierikzee die in de Tweede Wereldoorlog vermoord zijn. Er stonden wat mensen en ze besloot te gaan kijken naar wat er aan de hand was. Een van de mensen was rabbijn Lody van der Kamp uit Amsterdam die deze plaats bezichtigde en met anderen in gesprek was. Ze besloot hem aan te spreken om met hem te praten over twee mezuzoth die haar moeder, die nu 90 jaar oud is, kreeg van een Joodse vrouw waar ze werkte toen ze 18 was.
Ze schreef de volgende mail naar rabbijn Van der Kamp op 11 september 2012.
Geachte Rabbijn v.d.Kamp
Mijn moeder Corrie Schot de Regt was 18 – 19 jaar toen zij als dienstmeisje bij “Mien” Frenk in de Lange Nobelstraat in Zierikzee werkte, zij had daar een manufacturenzaak. Haar leeftijd was toen rond de 50 jaar ze woonde daar alleen (of ze gescheiden of weduwe was is bij mijn moeder niet bekend ook niet of ze kinderen had). Ze is gedeporteerd naar Amsterdam en nooit meer terug gekomen. Voor ze weg ging heeft mijn moeder 2 kleine kokertjes gekregen met daar papieren rolletjes met Joodse teksten. Ze zou dit graag aan familie van haar willen geven.
Met vriendelijke groeten
Elly Lems
En daarmee begon de zoektocht.
De rabbijn schreef een vriend in Rotterdam, Simon Cohen en vroeg hem of hij iets wist over de familie Frenk in Rotterdam. Simon is een oude vriend van mijn familie, kende mijn mailadres en vroeg me of ik informatie had over Wilhelmina Frenk. En we hadden geluk: we hadden een paar jaar eerder Max van Dam in Israël ontmoet, een achterneef van Paul. Max is een genealoog. Verleden jaar had ik Max gevraagd voor mij een digitale stamboom van de familie Frenk te maken.
Ik stuurde Max een mail, het antwoord kwam 45 minuten later:
Aan zekerheid grenzend denk ik, dat ik de gevraagde “Mien” al gevonden heb. Het is naar alle waarschijnlijkheid Wilhelmina Frenk – Labzowski. Het was het enige Joodse echtpaar, dat in de Lange Nobelstraat in Zierikzee woonde. Haar man was veehandelaar en zij was winkelierster in manufacturen blijkens de in Amsterdam aanwezige persoonskaart. Mozes Salomon Frenk, de echtgenoot van “Mien” is een broer van je grootvader.
Wilhelmina Labzowski (foto) werd geboren op 22 november 1897 in Zierikzee. Ze verhuisde eerst naar Amsterdam. Corrie Schot de Regt herinnert zich dat ze haar daar heeft opgezocht. Ze liepen samen door de stad met de Jodenster op hun jas. Behoorlijk riskant in het bezette Nederland. Ze ging in onderduik in Bennekom, op Algemeer 32. Ze werd verraden op 4 september 1943 en gedeporteerd naar Auschwitz waar ze op 24 september 1943 werd vermoord. De persoon die haar verraadde werd na de oorlog opgepakt en veroordeeld.
Haar man, Moses Salomon Frenk, werd geboren op 30 januari 1897 in Zierikzee. Hij werd gedeporteerd naar Westerbork op 3 juni 1943 en in Sobibor vermoord op 23 juli 1943.
Rotterdam, 30 oktober 2012
Tijdens onze vakantie in Nederland besloten Paul en ik om twee dagen naar Rotterdam te gaan, mijn geboortestad. Voor onze ontmoeting met mevr. Corrie Schot de Regt en haar familie hadden we een lunchafspraak met Simon Cohen. Om 3 uur ‘s-middags kwamen mevr. Elly Lems, haar man en haar 90-jarige moeder erbij.
Zij waren vanuit Zierikzee gekomen en wilden ons graag ontmoeten en ze gaven ons de twee mezuzoth die Wilhelmina Frenk 70 jaar eerder aan haar gegeven had. Het was een geweldige ontmoeting. Mevr. Schot de Regt probeerde alle gebeurtenissen van zo lang geleden te herinneren. Haar liefde en bewondering voor Wilhelmina Frenk was overduidelijk. Ze
had zelfs een foto gevonden van Wilhelmina. Ze was regelmatig verhuisd en had altijd de foto en de mezuzoth meegenomen. Ze overhandigde ze aan me, het was een ontroerende en bijzonder middag.
Ruth Frenk.
Ruth Frenk heeft de mezuzoth overhandigd aan het Joods Historisch Museum. Daar gingen ze vanaf in 2013 deel gaan uitmaken van de collectie.
laatst bijgewerkt:
7 september 2019
bron:
verhaal Ruth Frenk