Awigdor Kiwe (Karl) Weisbard werd geboren in Rozdol, Galicië, op 28 maart 1877. Hij trouwde met Hennie Malke Finkel (Tarnopol, 4 april 1880) en het echtpaar trok in eerste instantie naar Wenen, waar op 5 maart 1903 dochter Franziska werd geboren en op 6 juni 1904 dochter Rosa.
In 1905 ging het gezin naar Rotterdam. Ze werden op 28 april 1905 ingeschreven op de Nieuwe Binnenweg 326b en Karl vestigde zich als kleermaker en bontwerker en had rond 1909 een zaak in damesmode op de Westewagenstraat 81. Karl stapte, zoals ook bijvoorbeeld Abraham Tuschinski, in de opkomende markt van de film en hij werd al snel directeur van het W. B. Theater dat gevestigd was op de Nieuwe Binnenweg 326.
In Rotterdam werd op 23 september 1908 zoon Ernst geboren, op 29 mei 1910 zoon Alfred en op 9 september 1914 zoon Max.
Het gezin, nu met vijf kinderen, leefde zijn leven in de Maasstad en vader kon lange tijd een goede boterham verdienen in het W. B. (Wereld Bioscoop, later Wester Bioscoop) theater. Hij zat bovendien in de directie van een groot aantal andere theaters in de stad. Meer Oost-Europese Joden werkten in Rotterdam in de film, toen een nieuwe opkomende industrie, en de contacten tussen deze concurrenten waren intensief.
In de Maasstad begon de vernietiging op 14 mei 1940. Het bombardement op de stad vernietigde het hele centrum en ook een groot deel van de theaters rond het uitgaansgebied van de Coolsingel. Karl pakte zijn oude beroep weer op en vestigde zich op de Nieuwe Binnenweg 322 en was samen met een compagnon kleermaker.
Op 23 september 1942 zaten Karl, Franziska, Ernst en Alfred gevangen op het politiebureau in Rotterdam. In het dagrapport is te lezen dat de gedetineerden voor doortransport naar Westerbork eerst naar Amsterdam gebracht gingen worden, hetgeen door twee agenten gedaan werd. Na Westerbork werden Karl, Ernst en Alfred naar Auschwitz gedeporteerd. Karl werd daar vermoord op 28 september 1942, Ernst en Alfred op 31 januari 1943. Franziska woonde op de Snellinckstraat 66a en de kaart van de Joodse Raad van Franziska geeft aan dat ze op 2 oktober 1942 werd ‘ontslagen’.
Franziska
Franziska huwde op 26 april 1928 met Franz Theodor Look (Rotterdam, 30 maart 1903 – Rotterdam, 1 mei 1958), van wie ze op 25 juni 1932 scheidde. Ondertussen hadden ze een zoon, Henri Peter Theodor, gekregen die in 1932 werd geboren. In Westerbork werd Franziska vrijgelaten, omdat zij ‘voor een niet-Joods kind, haar zoon Henri, moest zorgen”. Franziska en Henri overleefden de oorlog. Henri bezocht de HBS en studeerde later politieke en sociale wetenschappen in Amsterdam. Hij werd lid van de studentenvereniging Unitas. Franziska dreef een boekhandel, waarschijnlijk in Rotterdam.
Henri
Henri was bevriend met Kommer Biesheuvel, oogarts in het Ikaziaziekenhuis. Tijdens zijn opleiding in het Oogziekenhuis Rotterdam woonden zij in hetzelfde huis op de Schiedamsesingel. Henri huwde in de jaren vijftig met Ada en scheidde weer van haar. Zij hadden een dochter Maxime. Midden jaren zestig trouwde Henri met Nettie en zij kregen een zoon, Ernst Awigdor en een dochter Yvette. Begin jaren zeventig gingen zij uit elkaar.
Henri studeerde rechten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en haalde daar zijn bul. Hij vestigde zich als advocaat. Hij kwam in conflict met de Orde, en werkte daarna als juridisch adviseur. Franziska overleed op hoge leeftijd en leed aan het einde van haar leven aan dementie. Henri kreeg in 2002 een beroerte, werd opgenomen in de Antoniuskliniek in Rotterdam-Zuid.
Hennie Malke Weisbard – Finkel heeft haar man en vier van haar kinderen met onbekende bestemming zien vertrekken. Zelf werd ze op 30 maart 1943 vanaf Westerbork naar Sobibor gedeporteerd, waar ze op 2 april 1943 werd vermoord. Haar dochter Rosa werd op 23 juli 1943 in Sobibor vermoord.
De familie Weisbard vluchtte uit Polen en hadden een belangrijke rol bij de opbouw van de filmindustrie in Rotterdam.
Max
Max overleefde de oorlog en werd na de oorlog directeur van een fruit- en groenten im- en exporthandel en werd in 1988 tot Nederlander genaturaliseerd.
Karl Weisbard zat in de directie van:
Imperial Bioscope (tot feb 1923)
Kosmorama (maart/april 1918)
Tivoli – Coolsingel mei/aug 1927
Pompenburg Theater (dec 1922 – 1923)
Prinses Theater (1917 – 1919)
Roxy (1930 – 1934)
W. B. Theater (1919 – 1931), Nieuwe Binnenweg 326
bron:
stadsarchief Rotterdam gezinskaart Karl Weisbard
www.cinemacontext.nl (geraadpleegd 1 jan 2014)
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 23 sep 1921, Bar Mitswah Ernst, nummer 326
dagrapport vreemdelingenpolitie Rotterdam, 23 september 1943, met dank aan J H Cohen.
Kaart Joodse Raad Franziska Weisbard via Arolsen Archives, 130398047
dameskledingzaak, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 40, 1909, no 47, 19-11-1909. Geraadpleegd op Delpher op 03-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005418047:00001.
Franziska Weisbard, Stadsarchief Rotterdam, 6-01 Archieven van het ambacht en de gemeente Hillegersberg, inventarisnummer 3394.
Henri Peter Theodor Look, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 1332.
met dank aan F. Biesheuvel – Snellen (email d.d. 20 juni 2022).
Franz Theodor Look, Stadsarchief Rotterdam, 999-09 Burgerlijke Stand Rotterdam, overlijdensakten, aktenummer 1958.1121.
Illustratie:
synagoge Rozdole
dagrapport vreemdelingenpolitie Rotterdam, 23 september 1943, met dank aan J H Cohen.
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 23 sep 1921, Bar Mitswah Ernst, nummer 326
advertentie 1912, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 43, 1912, no 40, 02-10-1912. Geraadpleegd op Delpher op 25-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005419040:00001
dameskledingzaak, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 40, 1909, no 47, 19-11-1909. Geraadpleegd op Delpher op 03-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005418047:00001
gepubliceerd:
5 maart 2016
Laatst bijgewerkt:
21 juni 2022