Middelharnis

middelharnissommelsdijksjoe
synagoge

Middelharnis ligt op het Zuid-Hollandse eiland Goeree-Overflakkee en ligt tegen Sommelsdijk aan.

Joodse bevolking
De Joodse bevolking van Middelharnis en Sommelsdijk vestigde zich hier in de rond 1800. In eerste instantie werd er op verschillende locaties godsdienstoefeningen gehouden totdat men in 1842 een eigen synagoge kreeg tussen Middelharnis en Sommelsdijk in aan het Zandpad (foto). Deze synagoge werd op 28 april 1842 ingewijd door E. J. Löwenstam, opperrabbijn van Rotterdam. In de synagoge was plaats voor 150 mensen en in een deel van de synagoge werd Joods onderwijs gegeven.
In 1857 kwam aan dit laatste een einde toen de naast de synagoge gelegen Joodse school gesticht werd. Deze school werd ook gebruikt voor de Joodse kinderen van Oude-Tonge en Dirksland.

Tweespalt
In 1886 meldde het Centraal Blad voor Israëlieten in Nederland dat er problemen waren in de Joodse gemeente van Middelharnis. Bij de daarvoor gehouden verkiezingen waren vetes tussen families naar voren gekomen. Volgens het blad De Israëliet zouden de vetes zijn ontstaan toen er een wijziging in het reglement van de kille (gemeente) werd doorgevoerd. De plaatsen Middelharnis, Dirksland, Goeree en Oude Tonge werden onder één statuut verenigd. Dat lag aan de basis en werd gevolgd door een conflict waarbij zelfs sjoelgangers de synagoge gesloten vonden.

Oorlog
Tussen augustus en november 1942 werd het grootste deel van de Joodse inwoners weggevoerd, op enkele onderduikers na. Na de oorlog werden de sjoel en de school verkocht, de school werd afgebroken. De synagoge is tegenwoordig in gebruik bij de middenstand. Op 27 april 1995 werd een zwarte plaquette om de herinnering levend te houden aan de oorspronkelijke bestemming van dit pand onthuld door rabbijn Awraham Soetendorp. De kille (Joodse gemeente) werd in 1947 bij die van Rotterdam gevoegd.

Begraafplaats
De kille in Middelharnis had de beschikking over een begraafplaats, die aan de Hobbemastraat/Hoflaan gelegen is. Deze begraafplaats werd in 1865 gesticht en er liggen 111 personen begraven.

Verhalen
Ephraïm de Haas was een begaafd schaker.
Het gezin van Mozes de Haas kwam uit het nabij gelegen Sommelsdijk.
Familie De Haas, van de broodjeszaken in Amsterdam, hebben hun roots in Middelharnis.
Mietje Prins – Philips van de slagerij in de Swammerdamstraat in Amsterdam werd op 30 december 1866 in Middelharnis geboren.

verder:

Middelharnis is de geboorteplaats van de legendarische acteur Louis Bouwmeester (Middelharnis, 5 september 1842 – Amsterdam, 28 april 1925).
David Slager, die op het Zandpad woonde, was Israëlitisch leraar en voorzanger in de synagoge en bood accommodatie aan in 1941 en was daarvoor aangesloten bij REOR.

 

bron:
www.wikipedia.nl, lemma Middelharnis (geraadpleegd 15 maart 2015)
www.jhm.nl, lemma Middelharnis (geraadpleegd 18 maart 2015)
www.online-begraafplaatsen.nl, lemma Middelharnis (geraadpleegd 18 maart 2015)
Leon B. van Leeuwen, Let me half cry, an autobiography (Lincoln 2007) 91(D. Slager)
“BINNENLAND tweespalt.”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1886/02/26 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 27-06-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000567006:mpeg21:p00002

illustratie
Synagoge Middelharnis

gepubliceerd:
1 maart 2016

laatst bijgewerkt:
1 maart 2021