door Wally de Lang
Joël Bobbe (Rotterdam 8 februari 1921 – Hartheim 11 augustus 1941) werd geboren in Rotterdam als zoon van Bernard Bobbe en Esther de Koning. Hij had een ouder zusje, Rebecca en drie jongere broertjes, Marcus, Henry en Simon. Een ouder broertje overleed een jaar voordat Joël geboren werd.
Vader Bernard onderhield zijn gezin door als ‘los werkman’ allerlei klusjes aan te nemen, maar hij was ook langere tijd kruier, koopman en pettensnijder. Het gezin woonde merendeels in straten in de Rotterdamse Joodse buurt, zoals de Helmersstraat, de Zandstraat, de Schiedamsedijk en vanaf 1934 weer in de Helmersstraat. Joël werd na de lagere school kleermaker en droeg op die manier bij aan de huishoudpot van het gezin.
Over het gezin Bobbe is niet veel bekend. Joël vertrok op 16 april 1940 vanuit Rotterdam naar Amsterdam waar hij onderdak vond bij het gezin van brandstoffenventer Salomon Ensel en Clara van Kleef in de Blasiusstraat 95-I. Waarschijnlijk waren het kennissen van zijn ouders. De Amsterdamse Salomon had jarenlang in Rotterdam gewerkt.
Op 14 mei 1940 trof het gezin Bobbe een dramatisch lot: bij het Duitse bombardement op Rotterdam, dat nog geen kwartier duurde en dat werd uitgevoerd om de gewenste capitulatie kracht bij te zetten, vielen 850 slachtoffers en werden 80.000 mensen dakloos. Onder de laatsten ook het gezin van Bobbe. De Helmersstraat lag in de historische binnenstad die vrijwel volledig door branden werd verwoest. Het is onduidelijk waar vader, moeder en de kinderen Bobbe – oudste dochter Rebecca was reeds gehuwd, maar woonde eveneens met haar gezin in de Helmersstraat – aanvankelijk onderdak vonden. Vijf maanden na het bombardement vertrok de familie naar Amsterdam waar ze op 10 oktober 1940 aan de Raamgracht 53 een woning vonden. Joël trok bij zijn ouders in. Een week later werden ook zijn zus Rebecca en haar echtgenoot Leendert de Rooij en hun twee kleine kinderen naar Amsterdam geëvacueerd. Zij trokken in hetzelfde pand aan de Raamgracht, op nummer 53-II.
Het zou er niet meer van komen een nieuw leven op te bouwen. Ze hadden dan wel een dak boven hun hoofd, door het bombardement waren ze alle bezittingen verloren. Na vier maanden Amsterdam volgde een tweede mokerslag: oudste zoon en broer Joël werd opgepakt bij de razzia van zaterdag 22 februari 1941. De Raamgracht lag op nog geen drie minuten afstand van het door Duitse politieagenten afgezette gebied waar ze willekeurig joodse jongemannen oppakten. Joël werd meegenomen en samen met honderden andere mannen naar kamp Schoorl overgebracht. Van daaruit werd hij later die week naar Buchenwald en op 22 mei 1941 naar Mauthausen gedeporteerd. Op 11 augustus 1941 werd hij, 20 jaar oud, in de gaskamer van kasteel Hartheim vermoord. Als ‘officiële’ overlijdensdatum kreeg hij in de kampregistratie van Mauthausen 1 september 1941 toegeschreven.
Van het gezin Bobbe, vader Bernard, moeder Esther, drie broers en zus Rebecca met haar gezin, zou niemand de oorlog overleven. Allen werden in kampen in het oosten omgebracht.
Documenten Joël Bobbe
bron:
Wally de Lang, Joël Bobbe. Biografie naar aanleiding van De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam: het lot van 389 joodse mannen (Amsterdam 2021). Dit verhaal voor Joodserfgoedrotterdam d.d. 19 april 2021
illustraties:
annotatie zie afbeeldingen
gepubliceerd:
19 april 2021
laatst bijgewerkt:
19 april 2021