Lodewijk Pincoffs was een bijzondere Rotterdammer, die zeker zijn sporen heeft achtergelaten in de stad.
Lodewijk werd op 7 juni 1827 geboren in als negende en laatste kind in een Joods gezin met Russische roots van textielhandelaar Abraham Levie Pincoffs (Friedland, 1783 – Rotterdam, 30 maart 1846) en Roosje Polak (Rotterdam, 1787 – 30 september 1828). Het gezin was goed gesitueerd.
Al jong begon Lodewijk te werken en startte met zijn neef een bedrijf in verfproducten. Later richtte dit bedrijf zich op de handel van producten van de Afrikaanse westkust. Hij trouwde met Esther Raphael (Amsterdam, 7 februari 1827 – 1900) en zij kregen drie kinderen; Adolf Lodewijk (Rotterdam, 3 juli 1852 – New York, 1918), Maurits Hendrik (Rotterdam, 11 juni 1853 – Baltimore, 1922) en Pieter Adriaan (Rotterdam, 23 augustus 1863 – New York, 1907).
Pincoffs kwam door hard werken in de hoogste kringen in Rotterdam terecht; hij werd uitgenodigd om lid van een vrijmetselaarsloge te worden en hij werd lid van de liberale kieskring ‘Orde’. In 1856 werd hij, 28 jaar oud, gemeenteraadslid en later lid van het provinciebestuur van Zuid-Holland en lid van de Eerste Kamer, waar hij de eerste Jood was.
Pincoffs was een van de eersten die beseft wat de mogelijkheden zijn van het ontwikkelen van havens op Zuid (Feijenoord). In 1872 richtte hij samen met een groepje bankiers de Rotterdamsche Handelsvereeniging op, ‘die zich inzette voor de ontwikkeling van handel, scheepvaart en nijverheid van Nederland in het algemeen en van Rotterdam in het bijzonder’.
Deze handelsvereniging kocht grond in erfpacht op Feijenoord en zorgde onder meer de Binnenhaven, het Poortgebouw (1879, het kantoor van Pincoffs), de Entrepothaven, het Douanegebouw en het veempand De Vijf Werelddelen.
Dankzij zijn contacten en zijn energie ontstond er een sfeer dat met de hulp van Pincoffs en zijn zakenvrienden alles mogelijk was. Mensen geloofden in het ondernemerschap van Pincoffs.
De gemeente bouwde oeververbindingen als de Willemsbrug en de Koningsbrug. Ook het Rijk legde havens aan. De Rotterdamsche Handelsvereeniging had een aandelenkapitaal van 15 miljoen gulden, een gigantisch bedrag in die tijd, maar de boekhouding was een rommeltje. Pincoffs pleegde jarenlang valsheid in geschrifte om de tekorten van zijn eigen ondernemingen te versluieren. Met name de tekorten bij zijn Afrikaanse Handelsvereeniging vulde hij aan met geld van de Rotterdamsche Handelsvereeniging.
Toen hij besefte dat hij elk moment kon worden ontmaskerd, vluchtte hij op 14 mei 1879 met zijn gezin naar de Verenigde Staten. Zijn vlucht veroorzaakte een grote schok onder de Rotterdamse bevolking en leidde tot anti-Joodse sentimenten en een verlies van vertrouwen in de stedelijke elite. Bij een rechtszaak tegen hem werd hij bij verstek tot acht jaar cel veroordeeld. In New York opende Pincoffs een sigarenzaak op Broadway die later failliet ging. Historicus Bram Oosterwijk meldde in 1989 dat Pincoffs in Chicago een sigarenfabriek opzette; ook deze fabriek ging uiteindelijk failliet. Pincoffs latere journalistieke werkzaamheden waren geen succes.
De rehabilitatie van Pincoffs begon mondjesmaat vlak voor zijn dood. In Rotterdam begon men in te zien wat Pincoffs had betekend voor de Rotterdamse haven, in een brief van zijn zoon Adolf werd daar melding van gemaakt. Hij stierf in New York op 28 september 1911.
In de tweede helft van de vorige eeuw ontstond steeds meer het besef hoe belangrijk hij was voor de stad en de haven. Het Entrepothaven-gebied kende inmiddels een straat, een plein en een brug die naar hem zijn vernoemd. Ook kreeg hij een standbeeld.
Lodewijk Pincoffs is in Rotterdam gerehabiliteerd. Zijn belang voor de Rotterdamse haven en de ontwikkeling van de stad wordt tegenwoordig erkend en dit belang is groter dan zijn malversaties. Nabij het poortgebouw is tegenwoordig hotel Pincoffs gevestigd.
bron:
Biografie Lodewijk Pincoffs
Wikipedia over Pincoffs
De schat van Pincoffs, weblog bnn
genealogie.voorouder.nl lemma Lodewijk Pincoffs (geraadpleegd 24 jan 2016).
Joop Visser e.a., Ondernemers in Nederland 1850 – 1950 (Zutphen 2013) 260 – 265.
Bram Oosterwijk, Adolf Pincoffs in een brief over zijn vader, Rotterdams Jaarboekje 1989 (Rotterdam 1990) 191 – 193.
Illustratie:
onder, © joodserfgoedrotterdam.nl, 2010
gepubliceerd:
5 maart 2016
Laatst bijgewerkt:
19 december 2024