Zuidland, de laatste Joodse inwoners

Zuidland kende ooit een bloeiende Joodse gemeenschap, met een Synagoge aan de Breedstraat 10 en sinds 1888 een Joodse begraafplaats aan de Kerkweg. Deze gemeenschap slonk, onder meer door de aanzuigende werking van het snel groeiende Rotterdam. Rotterdam groeide met name na de opening van de Nieuwe Waterweg (1872) en had veel werkgelegenheid. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak waren er nog negen Joodse inwoners in Zuidland. Deze negen inwoners staan op deze pagina.

img_4176
Hoofd Zuidland, september 2016

Hoofd 69 (nu Hoofd 14) – Simon Levie
Simon werd in Zuidland geboren op 24 juli 1879 en vermoord in Auschwitz op 5 november 1942.
De familie Levie woonde al 120 jaar in Zuidland. De grootvader van Simon was de broer van de grootvader van Philippus. Op 21 juni 2012 werd een Stolperstein voor Simon geplaatst op Hoofd 14. Hoofd 69 is de nummering van voor 1949, het oude huis is afgebroken.

Hoofd 83 (nu Hoofd 4) – gezin Philippus Levie
Hier woonde Philippus Levie (Zuidland, 2 april 1878 – Auschwitz, 5 november 1942), zijn vrouw Hendrika Hoogstraal (Uithuizen, 5 januari 1885 – Auschwitz, 5 november 1942) en Jacob Levie (Zuidland, 14 juli 1851 – Auschwitz, 9 november 1942). Op 21 juni 2012 werden er Stolpersteinen voor Jacob Levie, Philippus Levie, en Hendrika Levie-Hoogstraal op Hoofd 4 gelegd. Hoofd 83 is de nummering van voor 1949, het oude huis is afgebroken.

Pienas Jacob Levie

Ring 12 (nu Ring 2) – gezin Pienas Levie
Hier woonde Pienas Jacob Levie (Brielle, 9 september 1887 – Sobibor, 16 juli 1943), zijn vrouw Wilhelmina Levie-Levie (Zuidland, 8 juli 1888 – Sobibor, 16 juli 1943), hun zoon Meijer (Zuidland, 18 juli 1920 – Midden Europa, 31 maart 1944) en dochter Sophia Bertha (Zuidland, 25 augustus 1924 – Sobibor, 4 juni 1944). In 2012 werd hier een Stolperstein voor Pienas Levie gelegd.

img_4175
(Dorps)Ring Zuidland, september 2016

zuidlandpjlevieSophia Bertha werd Fietje genoemd. Ze haalde haar diploma aan de Ulo te Hellevoetsluis en wilde kleuteronderwijzeres worden. Haar broer Meijer was geslaagd voor de HBS en probeerde werk te vinden als boekhouder. Dat lukte niet, hij werd tuindersknecht.

Stationsweg 29/Gooidijk 496 – gezin Maan Levie
Hier woonde Gustave Emanuël Julius (Maan) Levie (Zuidland, 9 januari 1898 – Midden Europa, 31 maart 1944). Voor Gustave werd op 21 juni 2012 een Stolperstein geplaatst op de Stationsweg.

Maan Levie, paspoort

Deportatie
Op 28 oktober 1942 werden de Joodse inwoners uit Zuidland opgehaald en naar het tramstation gebracht. Met het trammetje gingen ze naar Loods 24 in Rotterdam, de verzamelplaats. Daar werden de koffers afgepakt en ook Fietje kreeg haar koffer niet meer terug. Van Loods 24 werd men gewoonlijk naar Westerbork gedeporteerd.

Fietje en moeder moesten naar Amsterdam om daar af te wachten wat er ging gebeuren. Ze konden logeren bij een broer van vader Pienas, Nathan Jonas Levie, aan de Biesboschstraat 58-2, later moeten ze verhuizen naar de Louis Bothastraat 2, in de door de bezetter aangewezen Joodse wijk. In mei 1943 stuurt Fietje haar laatste brief aan haar vriendin Rina van de Bom in Zuidland. Ze had toen een oproep gekregen voor Westerbork en moest haar koffers pakken. Moeder Wilhelmina bleef achter in Amsterdam. Op 1 juni gaat ze met een transport van 3005 mensen, een van de grootste transporten uit Westerbork, naar Sobibor waar ze op 4 juni 1944 vermoord werd. Twaalf dagen later komt haar moeder daar ook aan, in een transport met 1988 mensen en wordt ook zij in Sobibor vermoord.

Joodse Zuidlanders voor 1940:
Zonder een totaal overzicht te geven valt een naam beslist op wanneer de bronnen uit die tijd worden nagezocht. Een man die een spilfunctie heeft gehad in Joods Zuidland:

Meijer Pinas Levie
leviepinasmeijerM. P. Levie was Meijer Pinas Levie en hij werd in Zuidland geboren op 5 mei 1856. Hij werd veehandelaar, slager en godsdienstonderwijzer en was daardoor een spil van Joods Zuidland. Hij trouwde met Bertha Elekan en het echtpaar kreeg in ieder geval 7 kinderen:
Pienas Jacob – zie Ring 2, hierboven,
Rozette Sophia (Brielle, 28 augustus 1888 – Auschwitz, 13 november 1942),
Antje Mathilda (Brielle, 30 oktober 1889 – Auschwitz, 3 september 1942),
Sophia Emma Clara (Brielle, 21 november 1890 – Auschwitz, 19 oktober 1942),
Nathan Jonas (Brielle, 1 mei 1894 – Sobibor, 16 juli 1943),
Gustav Emanuel Julius (Zuidland, 9 januari 1898 – Midden Europa, 31 maart 1944) – zie Stationsweg 29,
Henri (Zuidland, 27 juni 1902 – Zuidland, 27 januari 1904).

Bertha Elekan, de vrouw van Meijer, overleed op 2 februari 1940 en werd begraven op de Joodse begraafplaats te Zuidland.

 

bron:
wikipedia, lemma Joodse begraafplaats Zuidland (geraadpleegd 15 feb 2015)
historische vereniging Zuytlant op www.zuytlant.nl (geraadpleegd 1 maart 2015)
www.joodsmonument.nl, lemma Rozette Sophia Content-Levie, lemma Antje Mathilda Wolff-Levie
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 23 aug 1918, M P Levie
www.stenenarchief.nl, begraafplaats Zuidland (geraadpleegd 19 sep 2016)
aanpassingen juli 2019 met dank aan Riet de Leeuw van Weenen.

Illustratie:
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 23 aug 1918, M P Levie
ibidem, 7 sep 1934, P J Levie
foto dorpsring en hoofd, september 2016 © joodserfgoedrotterdam.nl
foto Pienas en Maan Levie collectie Riet de Leeuw van Weenen

gepubliceerd
26 februari 2016

laatst bijgewerkt:
6 maart 2021