Leen Sanders – terug in Rotterdam

Op zaterdag 2 november 1985 verscheen in het Rotterdams Nieuwsblad een interview met Leen Sanders. Na jaren op Aruba en in Californië keerde Leen en zijn vrouw terug naar Rotterdam.

Leen en zijn vrouw Jetty hadden het niet meer naar hun zin in Los Angeles. Het enige wat hen daar bond was hun zoon, schoondochter en kleinzoon, die achtergebleven zijn. “We missen ze”, bekend Leen. Maar dat hebben we tegen elkaar afgewogen. We proberen nu maar af en toe met vakantie daarheen te gaan.

Rotterdam. Leen Sanders, die de stad in de zomer van ’46 verliet, is er tijdens al die jaren in het buitenland nooit van losgekomen. De oorlog heeft hem als overlevende van het concentratiekamp Auschwitz gehard, maar toch kon hij het na de bevrijding niet langer uithouden in Rotterdam. De herinneringen aan zijn omgekomen vrouw, twee zoontjes en de andere familieleden waren hem teveel. Op Aruba begon Leen opnieuw.

In 1952 was hij voor het eerst terug in Rotterdam en daarna heeft het negentien jaar geduurd voordat hij er voor de tweede keer was. Sindsdien is hij er diverse malen geweest, soms met zijn vrouw. Leen logeerde dan bij een nicht van hem, zocht zijn oude boksvrienden op, wandelde dikwijls door de stad.

Rotterdam lokte hem steeds heviger en trok hem uiteindelijk over de streep. “Daar komt bij dat ik graag een praatje maak. En dat ging moeilijk in Los Angeles, want daar zie je nauwelijks mensen op straat. Bovendien, m’n vrouw en ik werden een dagje ouder en we konden ‘s-Zomers niet meer zo goed tegen de warmte. Dat heeft ook meegespeeld”, vertelt hij.

Veerkracht
Leen Sanders is tijdens zijn langer bokscarrière nooit knock-out gegaan en dankzij zijn opmerkelijke veerkracht hebben ook de verschrikkelijke oorlogsjaren hem niet murw gekregen. Opgewekt is hij ook nu weer aan een nieuwe periode in zijn leven begonnen: “We hebben een mooie flat in Blijdorp en we hopen nog een aantal fijne jaren te hebben”.

Leen heeft zijn leven lang karakter getoond. Hij ging voor niemand opzij, zelfs in de oorlog niet. Vocht tegen onrecht, sloeg zich door onnoemelijk veel tegenslag heen en bleef overeind.

Dertien jaar was hij nog maar toen hij met boksen begon, als vierde van de tien kinderen die Jozef en Sara Sanders zouden krijgen. Het Joodse gezin woonde in de Peperstraat, die van de Zandstraat naar de Coolsingel liep. Vader en moeder werkten hard. Jozef Sanders was marktkoopman in porselein, maar in de jaren twintig begon hij op de Schiedamsedijk een wafelbakkerij. Zijn vrouw verhuurde handwagens en bakfietsen. Leen werd op 11 juni 1908 geboren. Zeven was hij toen ze vanwege de bouw van het stadhuis uit de Peperstraat weg moesten en naar de Nieuwsteeg verhuisden. Zijn vier jaar oudere broer Bram ging boksen en Leen wilde dat ook graag. “Bram kon prima boksen, maar eigenlijk was hij te dik en te kort. Hij heeft ’t nooit zover gebracht als ik.”

Leen was iets jonger dan zijn stadsgenoot Bep van Klaveren, die een volstrekt andere bokser was. Bep was een vechtjas met branie. Leen was een berekenende, verdedigende bokser. Zijn eigen typering is: “Boksen was voor mij de ‘noble art of self-defence’. Het liefst won ik op punten. Bep was een knokker en daar heb ik me nooit mee opgehouden.”

In 1926 won Leen het Nederlandse amateurkampioenschap vedergewicht, in ’28 werd hij prof en nationaal kampioen lichtgewicht. In datzelfde jaar bokste hij tegen Bep van Klaveren. Leen verloor, in 1935 zou hij nog eens onbeslist tegen Van Klaveren boksen. Bep had in 1928, voordat hij beroeps werd, eerst aan de Olympische Spelen in Amsterdam deelgenomen en daar goud gewonnen. Leen had ongetwijfeld ook aan de spelen meegedaan, maar hij gaf er de voorkeur aan om met zijn broer Bram naar Londen te reizen, om daar voor geld te boksen. Leen won daar drie wedstrijden en bokste eenmaal onbeslist. Zijn eerste wedstrijd als beroeps – “ik kreeg er, geloof ik, vijf of zes pond voor” – won hij van Harry Bart, na een knock-out in de vijfde ronde. In ’29 bokste hij zeven partijen in Berlijn, waar hij onder meer op punten won van de bekende Gustav Eder.

Vijf jaar later werd Leen nationaal kampioen middengewicht, na winst op zijn stadsgenoot Arie van Vliet, een titel die hij tot augustus 1940 zou voeren. Eenmaal bokste Sanders om de Europese titel, tegen de Belg Felix Wouters, op 23 juli 1936. Hij verloor op punten. Vijf maanden eerder had hij dezelfde Wouters in de vierde ronde knock-out geslagen! Later dat jaar bokste Leen in Oran (Algerije) onbeslist tegen de Cubaan Kid Tunero en dat was een voortreffelijke prestatie.

Talloze boksers hebben in de jaren ’30 geprobeerd om Sanders van zijn voetstuk te slaan, maar dat is hen niet gelukt. ‘Sanders is een wonderlijke figuur in de Hollandse bokswereld’, schreef een journalist nadat Leen weer eens een titelgevecht goed had doorstaan. Hij heeft geen manager nodig, want dat is hijzelf en ook is hij zijn eigen instructeur en als het moet zijn eigen promotor. Hij moge dan ouder en gezetter zijn geworden, hij is nog altijd de beste middengewicht’.

In die jaren woonde Sanders met zijn vrouw Selly en zijn zoontjes Jopie en David op de hoek Spui-/Sint Laurensstraat; tegenwoordig is dat de hoek Wijde Kerkstraat/Grotekerksplein. Hij leefde van z’n bescheiden boksschool en van het geld dat hij als prof verdiende. “Ik had daar twee ringen staan. Er kwamen zakenlui trainen en ik gaf les aan amateurboksers. Veel verdiende ik niet. Het was crisis en een slechte tijd”.

Leen, die eind ’39 bij de mobilisatie in militaire dienst was opgeroepen, stond in januari ’40 in de Doelen-zaal voor een titelgevecht in de ring tegen Hens Dekkers. Hij had er zo’n honderd wedstrijden opzitten, maar toch twee jaar al niet gebokst. Na de gewonnen partij werd hij in de pers omschreven als ‘den ouden ringrot die duidelijk bewees nog een klasse boven zijn uitdager te staan’.

In dezelfde zaal bokste de 68 kilogram wegens Sanders in maart 1940 tegen de Italiaan Cleto Locatelli. Vooral werd het gevecht als een van de zwaarste uit zijn loopbaan betiteld, maar achteraf was hij toch overheersend winnaar op punten. Lovend waren de wedstrijdverslagen, vooral over het eind van de partij. ‘Waar hij maar kon, raakte hij Locatelli, die in het defensief gedrongen was. Het tempo werd aanzienlijk opgevoerd en thans was er ook minder lijf aan lijf. Hij werd na de bekendmaking van zijn puntenzege zeer langdurig toegejuicht.”

Oorlog
Twee maanden later brak de oorlog uit. Rotterdam werd op 14 mei 1940 gebombardeerd en ook het huis van Leen Sanders ging in puin. Alles verbrandde, ook zijn bekers, medailles, plakboeken. Na de oorlog heeft hij van kennissen een aantal foto’s van zichzelf en wat vergeelde krantenknipsels gekregen, meer heeft hij niet.

Als militair was Leen die meiweek bij gevechten in Wassenaar betrokken, werd na de capitulatie krijgsgevangene gemaakt, vluchtte en heeft een hele week naar zijn vrouw en kinderen moeten zoeken; hij vond ze terug in een Overschiese boerenschuur. In de twee eerste oorlogsjaren deed Leen moedig verzetswerk. Hij verspreidde illegale bladen en hij stal persoonsbewijzen, waarmee Joodse stadsgenoten konden worden geholpen.

In augustus ’40 werden er voor het eerst na het bombardement bokswedstrijden in Rotterdam georganiseerd, in een overdekte ring op het wielerbaan-terrein aan de Kreekweg in Zuid. De hoofdpartij ging tussen Leen Sanders en Luc van Dam (Schiedam, 23 oktober 1920 – Rotterdam, 21 juli 1976), die opnieuw probeerde de middengewichttitel te veroveren. Leen overklaste zijn tegenstander. ‘Men lachte en juichte Sanders reeds toe’, schreef een journalist. ‘Feliciteerde hem reeds met zijn nieuwe zege, toen de jury een ijskoud bad uitstortte” Van Dam winnaar van de partij! Men was waarachtig te zeer verbaasd om te protesteren.’

Leen Sanders nu: “Ook Luc van Dam zei me na afloop dat hij verliezer had moeten zijn. Het kampioenschap is me gewoon ontstolen. Later begreep ik dat er een spelletje was gespeeld. Een Jood kon in die dagen immers geen kampioen zijn. Ik mocht daarna helemaal niet meer boksen van de Duitsers.” In de jaren ’60 raakte Van Dam als gevolg van een auto-ongeluk verlamd en toen Sanders in Californië daarvan hoorde, stuurde hij zijn vroegere tegenstander Luc via een Rotterdamse sportjournalist een bedrag in dollars. Typisch Leen.

Het gezin Sanders dook in augustus ’42 onder, maar vier maanden later werden ze ontdekt en gearresteerd. Via Westerbork werden ze naar Auschwitz gevoerd, waar de andere familieleden al eerder waren heengebracht. Zijn vrouw en kinderen werden na aankomst meteen omgebracht, Leen moest aan het werk.