Het gezin van Arthur Wilhelm Gelber (Suczawa, – Sobibor, ) en Elise (Lisel) Dannenbaum (Keulen, – Sobibor, ) woonde tijdens de oorlog in Rotterdam. Arthur Wilhelm werd in Suczawa geboren, als zoon van Elias Leib Gelber en Ester Fradel Sperling (1858 – 1941). Suczawa was een plaats die tot het einde van de Eerste Wereldoorlog bij Oostenrijk hoorde en nu Suceava heet en in Roemenië ligt. Joden vestigden zich al aan het begin van de zestiende eeuw in deze plaats en rond 1880 was ruim 37% van de inwoners van deze plaats Joods, een aantal van 3750. Dat aantal liep op tot 8000 in 1914.
Tegen het einde van de negentiende eeuw was er een synagoge, die in het begin van die eeuw gebouwd was, twee Joodse godsdienstonderwijzers en de plaats stond bekend om de geschoolde Joden die er vandaan kwamen. Er was dan ook een leerhuis, een Beth Hamidrash, gebouwd in 1860.
Arthur verliet Suczawa al voor de Eerste Wereldoorlog en kwam in Keulen terecht waar hij op 23 mei 1913 met Elise trouwde. Kort daarna moeten ze zich in Rotterdam hebben gevestigd waar Elise en Arthur eerst op de Mathenesserlaan 440 gaan wonen. Bij hun vestiging in Rotterdam was Arthur kantoorbediende. Maar al snel maakte Arthur carrière, in 1915 was hij al procuratiehouder en vanaf april 1918 woonde het gezin op de Rozenburglaan 11. Hun kinderen werden in de Maasstad geboren, Walter Siegmund (Rotterdam, – Utrecht, ) en Ruth (Rotterdam, 16 juli 1920 – 6 maart 2002). Op 17 maart 1923 werd het gezin tot Nederlander genaturaliseerd.
Arthur vestigde zich na zijn baan als kantoorbediende in Rotterdam als procuratiehouder en was later koopman in granen en zette het bedrijf N. V. Gelber’s Handelsmaatschappij op. De zaak was vanaf 1928 gevestigd op de Noordblaak 55a en was een voortzetting van de firma Ch. Muskens waar Arthur firmant was en dit bedrijf was eveneens op de Noordblaak 55a gevestigd. In 1929 blijkt het bedrijf op de Brielselaan 270a te zitten. In hetzelfde jaar blijkt Arthur directeur van de Meelcombinatie Holland – Amerika te zijn dat op hetzelfde adres is gevestigd. Dit is een tweede firma van Arthur die hetzelfde werkterrein heeft.
Verder was Arthur abonnee van het Maandblad van de Nederlandse Zionistenbond.
Tijdens de oorlog werden Arthur, Elise en dochter Ruth in april 1943 in Westerbork geregistreerd. Ze worden er in Barak 72 gehuisvest. Op 6 mei 1943 werd op de kaart van Elise aangetekend dat ze ‘vermoedelijk op transport’ was. Datzelfde staat op de kaart van Ruth, maar zij was nog in Westerbork en wordt meegestuurd met het transport van 4 september 1944 naar Theresienstadt (volgens de kaart van Theresienstadt kwam ze daar op 23 maart 1944 aan). In oktober 1944 wordt Ruth geregistreerd in concentratiekamp Flossenburg.
Ruth overleefde de oorlog en werd journaliste. Ze trouwde op 10 juli 1947 met arts internist Simon Izak de Vries (Hoorn, 1 mei 1902 – Amsterdam, 7 augustus 1973).
bron:
Stadsarchief Rotterdam, Arthur Wilhelm Gelber, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-144.
Stadsarchief Amsterdam, Simon Izak de Vries, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1929.
Stadsarchief Amsterdam, Ruth Gelber, Persoonskaarten, archiefnummer 30408, inventarisnummer 162
Tweede-Meisje. “Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant”. Zwolle, 29-11-1924. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000083506:mpeg21:p012
Familiebericht. “Nieuwe Rotterdamsche Courant”. Rotterdam, 02-10-1929, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010030508:mpeg21:p008
BEGRAFENIS S. JAS.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 15-04-1940, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002359:mpeg21:p014
Maandblad van “Mizrachie, afd. van den Nederl. Zionistenbond, jrg 4, 1920, no 12, 1920. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005549048:00001
Stadsarchief Rotterdam, procuratiehouder, 3023-59 Adresboeken Rotterdam, 1915
Stadsarchief Rotterdam, handelsmaatschappij, 3023-72. Adresboeken Rotterdam, 1928; p. 1205. Alfabetische naamlijst
Stadsarchief Rotterdam, Brielselaan, 3023-73. Adresboeken Rotterdam, 1929; p. 1208. Alfabetische naamlijst
Stadsarchief Rotterdam, meelcombinatie, 3023-73. Adresboeken Rotterdam, 1929; p. 1450. Alfabetische naamlijst
Kaart Joodsche Raad Elise Gelber – Dannenbaum via Arolsen Archives, 130291088
Kaart Joodsche Raad Ruth Gelber via Arolsen Archives, 130291092
Kaart Flossenburg Ruth Gelber via Arolsen Archives, 11062727
Kaart Theresienstadt Ruth Gelber via Arolsen Archives, 5028717
illustratie:
Tweede-Meisje. “Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant”. Zwolle, 29-11-1924. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMHCO01:000083506:mpeg21:p012
gepubliceerd:
7 november 2021
laatst bijgewerkt:
12 november 2021