De Avenue Concordia is een chique straat in de wijk Kralingen van Rotterdam. De straat werd in 1883 aangelegd, parallel eraan kwam de Avenue Prins Alexander – de huidige Voorschoterlaan. Aan deze straat staan verschillende stadsvilla’s. Een deel van de noordzijde van de straat werd getroffen bij het bombardement, daar staat nu detonerende naoorlogse bouw.
Avenue Concordia 6b – mevrouw Gunning
Vanaf ca. 1934 was mevrouw Gerharda Felicité Johanna Gunning (1890) een actief lid van de Nationaal Socialistische Beweging en schreef regelmatig artikelen (vrouwenzaken) in Volk en Vaderland, de periodiek van deze organisatie.
Avenue Concordia 8a – E. J. M. Vles
Elisabeth Jacoba Margaretha Vles (Amsterdam, 2 februari 1904 – Sobibor, ) woonde hier in en was directrice van de door de bezetter opgerichte Nijverheidsschool voor Joodse Meisjes aan de Mauritsweg.
Avenue Concordia 14c – Familie Van Dijk- Bosman
Voor de oorlog woonde hier het gezin van handelsagent Simon van Dijk (IJsselmonde, 23 maart 1874 – ca. 1917) en Rosetta Bosman (Rotterdam, – Auschwitz, ). Zij hadden drie kinderen, Julie Heintje (IJsselmonde, – Auschwitz, ), Pieter (IJsselmonde, ) en Sara Rebekka (IJsselmonde, – Auschwitz, ). Het gezin woonde eerst in IJsselmonde, Simon was daar vleeschhouwer.
Avenue Concordia 18b – familie Hertzberger
In dit pand woonde de familie Hertzberger en Elisabeth Brandel-Cohen. Meer informatie via deze link. Het oorspronkelijke pand werd gebombardeerd, het huidige pand werd hier gebouwd voor de foto gemaakt werd in 1941 die via de link te zien is, dus de familie woonde in dit modernere pand dat er nu nog steeds staat.
Avenue Concordia 19a – gezin Presseisen
Op 20 februari 1938 vierde Salomon (Sally) Presseisen (Rotterdam, 14 februari 1924 – Turnhout, 22 april 1978) hier zijn Bar Mitswah. Het gezin woonde hier van 1928 tot 1940 en verhuisde in juni 1940 naar de Nicolaas Ruyschstraat 12. Sally was een zoon van handelsagent Moritz Heinrich Presseisen (Rotterdam, – Tröbitz, ) en Flora Speelman (Rotterdam, – Tröbitz, ). Sally had een oudere broer Josua Simon (Rotterdam, – Bergen-Belsen, ) en een jongere broer Ernst Leopold (Rotterdam, 13 juli 1928 – Dayton, Ohio, 8 februari 2011).
Avenue Concordia 38 – Bep de Haas
Bep (Elisabeth Anna) de Haas (Sommelsdijk, 19 april 1902) woonde op dit adres in 1928 en ze verloofde zich in dat jaar, op 25 maart, met koopman in slachtproducten Samuel Elzas (Lochem, 28 november 1897 – Luzern, 12 mei 1957).
Avenue Concordia 46b – Van Engers
Op dit adres woonde van 1928 – 1936 het gezin Van Engers. Arnold van Engers was een van de firmanten van het bedrijf Mak & Van Engers, een meubelfabrikant.
Avenue Concordia 50a – familie Van Engers
Op dit adres woonde vanaf 1937 het gezin Van Engers. Arnold van Engers was een van de firmanten van het bedrijf Mak & Van Engers, een meubelfabrikant.
Avenue Concordia 55-61 – advocaat H. H. de Hartog
De panden met deze nummers werden – in Jugendstil – ontworpen door H. A. Lieuwens en Zoon in opdracht van de Joodse advocaat H. H. de Hartog. De Hartog ging zelf op nummer 55 wonen.
Nummer 57 werd in 1903 ten behoeve van J. B. Carlier tot banketbakkerij verbouwd.
Hugo Hubert de Hartog werd in Den Bosch geboren op 18 mei 1872. Hij trouwde op 14 augustus 1912 in Keulen met Else Buxbaum (Marburg, 10 april 1889 – Auschwitz, 30 oktober 1944) en ze kregen twee kinderen; Robert Herbert (Rotterdam, 12 oktober 1916) en Margot Helene (Rotterdam, 6 februari 1920). Hugo werd op 9 november 1942 gearresteerd en op diezelfde dag doorgestuurd naar Westerbork. Hij kwam uiteindelijk in Theresienstadt terecht en overleefde de oorlog. Hugo Hubert overleed in Rotterdam op 22 december 1948 en werd begraven op Crooswijk.
Tijdens de oorlog werd dit bezit onteigend en op 1 oktober 1943 gedwongen verkocht voor een bedrag van rond de ƒ 12.000.- aan de N. V. Avenue Concordia.
Avenue Concordia 58b – Mozes de Zoete
Mozes de Zoete was adjunct-directeur van het telegraafkantoor in Rotterdam. Hij overleed op dit adres op 19 december 1922.
Mozes de Zoete werd geboren in Hilversum op 13 mei 1867. Hij trouwde met Naatje de Zoete – de Zoete (Arnhem, 28 juli 1872 – Sobibor, 16 juli 1943) en ze kregen drie kinderen:
Regina (Tilburg, 21 oktober 1901),
Hendrik Eduard (Tilburg, 21 februari 1903) en
Martha Francisca Henriette (Arnhem, 6 december 1904 – Sobibor, 16 juli 1943).
Avenue Concordia 59 – A. de Kadt
In 1901 woonde hier het gezin van A. de Kadt.
Avenue Concordia 79 – Lion van Dantzig
Hier woonden voor de oorlog Lion van Dantzig (Rotterdam, – Sobibor, ) en Sophie Eva Speelman (Rotterdam, – Sobibor, ) met hun dochters Henriëtte Hanna (Rotterdam, 15 februari 1915 – New York, 2012) en Hanna (Rotterdam, 23 augustus 1919 – Rotterdam, 16 mei 1989).
Tijdens de oorlog werd dit bezit onteigend en op 1 mei 1944 gedwongen verkocht voor een bedrag van rond de ƒ 13.342,08.- aan R. Rijnders.
Avenue Concordia 93 – delicatessen C. P. van Linschoten
Deze zaak adverteerde op 1 juni 1940 nog in Ha’Ischa, een tijdschrift voor de Joodse vrouw.
Avenue Concordia 100 – Apotheek
De Kralingse Apotheek werd tussen 1891 en 1893 in neo-renaissancestijl gebouwd door W. Brandsma Johz. In 1898 werd het pand verbouwd door De Roos en Overeijnder, die er Jugendstil details aanbracht. De apotheek werd tot 2004 gebruikt. Het originele apothekersinterieur in neo-renaissancestijl was aanwezig tot 2008. Toen hebben de nabestaanden van apotheker D. A. Ploeg het interieur geschonken aan het Nationaal Farmaceutisch Museum “De Moriaan”, onderdeel van Museum Gouda. Dat was een wens van de heer Ploeg, hij wilde dat het behouden zou blijven voor het nageslacht.
Het interieur kan virtueel bekeken worden via deze link. Het museum zelf is door bezuinigingen niet meer toegankelijk. De apotheek is nog wel te zien op de vrijwilligersdagen van Stichting Farmaceutisch Erfgoed, zie voor de data deze link.
Avenue Concordia 120 – bureau commandant NSB
Het bureau van de Rotterdamse commandant van de Nationaal Socialistische Beweging werd in december 1934 op dit adres gevestigd.
Bron:
www.joodsmonument.nl, lemma Herzberger-Cohen
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 22 dec 1922, De Zoete
ibidem, 30 maart 1928, Bep de Haas
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Mozes de Zoete, gezinskaart Hugo Hubert Hartog
ibidem, gezinskaart Arnold Engers
Jugendstil in Rotterdam, een architectuurwandeling langs onbekende schoolheid
Algemeen Dagblad, 4 aug 2008, Nieuwe eigenaar Kralingsche apotheek
www.farmaceutischmuseum.nl (geraadpleegd 10 jan 2016)
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Elisabeth Vles NL-RtGAR_494-03_851-506_0548509R.jpg
Stadsarchief Rotterdam, archiefkaart Elzas NL-RtGAR_494-03_851-124_0130442V.jpg
Met dank aan W J C van der Bas
Ha’ischa. Geraadpleegd op Delpher op 27-06-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMATR01:001891005:00001
Avenue Concordia 55, Verkaufsbucher, Nationaal Arcihef, Toegang: 2.09.16 (Inventaris van het dossierarchief van het Nederlandse Beheersinstituut (NBI), en van de in beslag genomen administraties, 1945-1967)
Avenue Concordia 79, Verkaufsbucher, Nationaal Archief, Toegang: 2.09.16 (Inventaris van het dossierarchief van het Nederlandse Beheersinstituut (NBI), en van de in beslag genomen administraties, 1945-1967)
Stadsarchief Rotterdam, Lion van Dantzig, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-093, pagina 99529.
Stadsarchief Rotterdam, Hugo den Hartog, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3488.
“Rotterdam”. “Volk en vaderland : weekblad der Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland”. Utrecht, 1934/12/22 00:00:00, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 10-02-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011189473:mpeg21:p013
“DE NEDERLANDSCHE VROUW DE VROUW-HOEDSTER VAN DEN HUISELIJKEN HAARD”. “Volk en vaderland : weekblad der Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland”. Utrecht, 1935/01/19 00:00:00, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 10-02-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011189811:mpeg21:p004
“Familiebericht verloving Herzberger”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1942/05/01 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 10-02-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318316:mpeg21:p008
Stadsarchief Rotterdam, G F J Gunning, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851453, pagina 488124
A. de Kadt, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 32, 1901, no 39, 27-09-1901. Geraadpleegd op Delpher op 02-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005412039:00001
bar mitswah Sally Presseisen, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 58, 1937, no 8, 19-02-1937. Geraadpleegd op Delpher op 02-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005429008:00001
Moritz Heinrich Presseisen, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-381
illustraties:
foto apotheek 8 jan 2016 © joodsamsterdam.nl
“Bep de Haas”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 12-10-1928. Geraadpleegd op Delpher op 11-03-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858055:mpeg21:a0100
Ha’ischa. Geraadpleegd op Delpher op 27-06-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMATR01:001891005:00001
“Familiebericht verloving Herzberger”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1942/05/01 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 10-02-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318316:mpeg21:p008
Stadsarchief Rotterdam., beeld en geluid. PBK-157 Avenue Concordia, gezien uit het zuiden, vanaf de Lage Oostzeedijk. Aan de westzijde, door de bomen bijna niet zichtbaar de Gereformeerde Avenuekerk. Op de voorgrond een reclamezuil. 1910. Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam, toegangsnummer 4029
gepubliceerd:
26 februari 2016
laatste aanpassing:
2 december 2021