Emanuel Hamburger, zoon van Bernard Hamburger en Jeanette Mendels, woonde in Dordrecht en werd aangesteld bij het Joods Lyceum in Rotterdam. Vlak voor het einde van de oorlog werd hij gefusilleerd. Wat is het verhaal?
Emanuel Hamburger (Nijkerk, – Heinenoord, ) was meester in de rechten en niet gehuwd. Emanuel was voorzitter van de SDAP in Dordrecht en werkte in die plaats als leraar aan de HBS. Daar werd hij door de anti-Joodse maatregelen van de bezetter ontslagen. In september 1941 staat hij op een foto als een van de leraren van het Joods Lyceum in Rotterdam, een door de nazi’s ingestelde school voor leerlingen uit Rotterdam en omgeving.
Emanuel woonde nog steeds in Dordrecht, op Singel 42. Volgens zijn kaart bij de Joodse Raad was hij juridisch adviseur van de Joodse Raad. In het najaar van 1942 dook Emanuel onder in Rotterdam.
De functie bij het Joods Lyceum was slechts een deel van de activiteiten van Emanuel en zal hij waarschijnlijk niet lang hebben uitgevoerd. Emanuel zat ook in het verzet en wist lange tijd uit de handen van de nazi’s te blijven. Hij hielp actief bij de hulp aan onderduikers en bij de verspreiding van illegale lectuur. Emanuel werd herkend door een oud-leerling die bij de Sicherheitsdienst werkte, verraden, en op 6 december 1944 in Rotterdam gearresteerd.
Emanuel werd opgesloten in het politiebureau Haagsche Veer en daarna overgebracht naar de strafgevangenis in Scheveningen, het ‘Oranjehotel’. Vlak voor het einde van de oorlog, op 18 februari 1945, werd Emanuel haar Heinenoord overgebracht, waar hij als represaille voor de aanslag op de NSB-burgemeester van Nieuw-Beijerland gefusilleerd werd.
Zijn familie kreeg pas eind september 1945 te horen dat Emanuel een van de gefusilleerden was; Emanuel werd op 4 oktober 1945 op de Algemene Begraafplaats in Dordrecht begraven.
bron:
NIOD, Erelijst Verzet en Koopvaardij, database vervaardigd door J.W. de Leeuw;
M. Jansen, ’Drie eeuwen joods leven in Dordrecht‘, in: Joods leven in Dordrecht (Gemeentelijke archiefdienst Dordrecht 1988) 35, 39
www.joodsmonument.nl, lemma Emanuel Hamburger (geraadpleegd 19 juni 2021)
Advertentie inlichtingen. “Het vrije volk”. Den Haag, 07-07-1945. Geraadpleegd op Delpher op 19-06-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMNIOD05:000176369:mpeg21:p004
Familiebericht. “Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad”. Rotterdam, 29-09-1945, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 19-06-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010954754:mpeg21:p004
Regionaal Archief Dordrecht, 256 Burgerlijke Stand en Bevolking van Dordrecht, inventarisnummer 826, aktenummer 931
De Hoeksche Waard herdacht zijn gevallenen. “Nieuwsblad voor de Hoeksche Waard en IJselmonde”. Oud-Beijerland, 20-02-1946. Geraadpleegd op Delpher op 19-06-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMMHW01:001064022:mpeg21:p00001
kaart Joodse Raad Emanuel Hamburger via Arolsen Archives, 130301716
Emanuel Hamburger via Westerborkportretten, https://westerborkportretten.nl/westerborkportretten/emanuel-hamburger (geraadpleegd 19 juni 2021)
illustratie:
Advertentie inlichtingen. “Het vrije volk”. Den Haag, 07-07-1945. Geraadpleegd op Delpher op 19-06-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMNIOD05:000176369:mpeg21:p004
Familiebericht. “Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad”. Rotterdam, 29-09-1945, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 19-06-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010954754:mpeg21:p004
gepubliceerd:
19 juni 2021
laatst bijgewerkt:
19 juni 2021