door Wally de Lang
Michel de Jong Rotterdam (1 september 1911 – Mauthausen, 21 december 1941) werd geboren als zoon van een bakker in Rotterdam. Zijn vader was Emanuël de Jong, zijn moeder Diena de Rooij en het gezin woonde jarenlang in de Rotterdamse Jodenbuurt: in de Helmersstraat, de Kruiskade en de Crispijnstraat (huidige Broedersstraat). Ook verbleven ze bij tijd en wijle in Den Haag, de stad waar Diena was geboren.
Onduidelijk is naar welke lagere school de jonge Michel ging en welk vak hij als jongeman uitoefende, maar later zou hij zijn geld verdienen als muzikant. Hij had een muziekopleiding gevolgd en was pianist en speelde ook trompet. In september 1933 trouwde hij met de Haagse Rika Theeboom en het jonge stel kreeg twee kinderen, dochter Heintje – vernoemd naar de moeder van Rika- en zoon Emanuel (Manie), vernoemd naar de vader van Michel. Eind dertiger jaren speelde Michel samen met twee andere joodse muzikanten in een Italiaans dansorkest – vermoedelijk Alfredo’s Spezzialetti’s Orkest – waarmee ze rondtoerden en radio-optredens verzorgden: saxofonist Eddie Werie, die ook speelde bij Tonny May and her Boys, en gitarist Elkan Cohen. Michel speelde ook trompet in de Rotterdamse band The Brighton Syncopaters.
Na het bombardement van Rotterdam op 14 mei 1940, waarbij ook het huis van de familie De Jong werd getroffen, vertrok het gezin naar familie in Den Haag. Vanwege ‘de oorlogstoestand’ kwamen ook zijn engagementen in Rotterdam en Amsterdam onder druk te staan en moest hij een beroep doen op de Steun. Toen de situatie in Nederland in dat jaar verder verslechterde, drongen de Italiaanse bandleden er bij Michel op aan met hen mee te gaan naar Italië waar de situatie voor de joden – op dat moment – minder bedreigend was. Michel wilde zijn ouders echter niet alleen laten en bleef in Nederland. Waarschijnlijk was zijn moeder Diena op dat moment al ziek. Michels ouders vertrokken eind oktober 1940 als evacués naar Amsterdam waar ze een woning vonden in de Amsterdamse Jodenbuurt, eerst aan de Jodenbreestraat en later aan het Nieuwegrachtje 80-II. Op 10 februari 1941 zou Diena daar overlijden. De dag erna werd ze begraven op de joodse begraafplaats in Diemen.
Het is goed voorstelbaar dat Michel zijn vader in de weken na het overlijden van zijn moeder meerdere malen bezocht en dat hij dat ook op zaterdag 22 februari deed. Hij bevond zich binnen of nabij het door Duitse politieagenten afgezette gebied en werd opgepakt. Samen met honderden andere Joodse jongemannen kwam hij in Schoorl terecht vanwaar hij op 27 februari 1941 met de trein naar Buchenwald werden gedeporteerd en op 22 mei naar Mauthausen. In dat kamp kwam Michel de Jong op 21 december 1941 om het leven. Hij was ‘auf der Flucht erschossen’.
Vader Emanuël had in Amsterdam niets meer te zoeken. Zijn vrouw was overleden en over het lot van zijn zoon verkeerde hij in het duister. Op 1 april keerde hij terug naar familie en kennissen in Den Haag. Ook hij zou de oorlog niet overleven. Op 5 november 1942 werd hij in Auschwitz vermoord.
Echtgenote Rika en de twee kinderen Heintje en Emanuel werden in datzelfde kamp omgebracht.
bron:
Wally de Lang, Michel de Jong. Biografie naar aanleiding van De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam: het lot van 389 joodse mannen (Amsterdam 2021). Dit verhaal voor Joodserfgoedrotterdam d.d. 19 april 2021
illustraties:
annotatie zie afbeeldingen
gepubliceerd:
19 april 2021
laatst bijgewerkt:
19 april 2021
Documenten Michel de Jong
