De la Bella

Pienehas, ook wel geschreven als Pinehas of Pinchas, de la Bella werd op 10 juni 1825 in Amsterdam geboren als zoon van suikerbakker Matthijs Pinchas de la Bella (Amsterdam, augustus 1796 – Amsterdam, 10 oktober 1866) en Rebekka Simon Suikerman (maart 1795) en hij trouwde met Carolina van Engel (Rotterdam, 18 december 1824 – Rotterdam, 4 juni 1883). Naast Pienehas kregen Matthijs en Rebekka de volgende kinderen: Samuel (Amsterdam, 12 september 1826 – Amsterdam, augustus 1895), Abraham (Amsterdam, december 1829 – Amsterdam, juni 1831), Haim (Amsterdam, 1831 – Amsterdam, 1833), Clara (Amsterdam, 28 maart 1833 – Amsterdam, 29 oktober 1890), Abraham (Amsterdam, september 1934 – Amsterdam, september 1934) en Hana Sara (Amsterdam, 3 oktober 1835 – Amsterdam, 20 juli 1869).
Pienehas en Caroline woonden in Rotterdam onder andere op het Hang 417 en werden ouders van de volgende kinderen: Rebecca (Amsterdam, 29 november 1850 – Amsterdam, 22 oktober 1925), Mathijs (Rotterdam, 23 januari 1852 – Rotterdam, 25 mei 1884), Henriëtte (Rotterdam, 13 maart 1854 – Maidenhead, 4 mei 1918), Mozes (Rotterdam, 18 januari 1856), Clara (Rotterdam, 3 februari 1858), Sara (Rotterdam, 31 oktober 1859 – Rotterdam, 20 augustus 1860), Izaac (Rotterdam, 1 maart 1861 – Rotterdam, 26 juli 1861) en Salomon (Rotterdam, 15 oktober 1862 – Rotterdam, 14 augustus 1909).

Rond 1868 werd er in Rotterdam getracht om een Sefardische gemeenschap op te richten. Dit lukte, en werd het genootschap Beth Tephila. Pienehas was bestuurslid, samen met operazanger Emanuel M. Brandon en M. B. Laguna, die het secretariaat op zich nam. In 1872 waren de bestuurders van deze kehille P. (Pienehas) M. de Labella als president-penningmeester, Jos Hooghard als vicepresident en Mozes de Leao Laguna als secretaris. In dat jaar werd het genootschap door de regering als kerkgenootschap erkend en kon er een eredienst in de Sefardische traditie worden gehouden. Die zou worden gehouden vanaf 27 september 1872 en de inwijdingsrede werd gehouden door opperrabbijn Jacob van Jacob Ferares (overleden 30 augustus 1884) van de Nederlands Portugese Gemeente te Den Haag. Deze kehille sloot zich aan bij ‘het geestesgebied’ van deze opperrabbijn.
Op 5 mei 1875 kon het bestuur van Beth Tephila melden dat er een lokaal was ingericht tot synagoge op de Karrensteeg 15, nabij het Van Hogendorpsplein. In september 1875 verscheen bovendien het bericht dat de Sefardische begraafplaats in Rotterdam zover was ingericht dat er bij eventuele gevallen gebruik van de begraafplaats kon worden gemaakt. Steeds weer werden de aankondigingen ondertekend door Pienehas en hij was van groot belang voor de Sefardische gemeente in Rotterdam.
Pienehas overleed in Rotterdam op 6 juni 1878 op de jonge leeftijd van 52 jaar. Toen in 1879 de Sefardische gemeente een renteloze lening uitschreef ten bate van een begraafplaats voor de Hoogduitse en Portugese gemeente stond Mos. P. de La Bella als ondertekenend secretaris vermeld. De bestuursfunctie van Pienehas lijkt te zijn overgenomen door zijn zoon Mozes.

Boterhandelaars
In 1881 komen de boterhandelaars De Labella in Rotterdam voor het eerst naar voren. De boter staat onder toezicht van het Beth Din (kerkelijke rechtbank) van de Portugese gemeente te Amsterdam en is koosjer. Was er een connectie tussen de boterhandelaars en de familie De la Bella in Rotterdam?

In een advertentie uit april 1881 blijkt de boter in Delft gemaakt te worden en ook in Amsterdam te worden verkocht, bij I. J. Troostwijk op de Muiderstraat 22. Verder is er een advertentie uit 1883, waarin niet het adres Boerenvismarkt 15 werd gebruikt, maar de Gapersteeg 1, een straat bij Station Beurs.
In 1890 blijkt M. P. de la Bella, dan op de Coolvest 79, kokos- of plantenboter te verkopen. Er werd overigens zelfs melding gemaakt van het product in de Vegetarische Bode, het blad van de Nederlandsche Vegetariërsbond, die op 30 september 1894 werd opgericht.

De drie genoemde adressen, Boerenvismarkt, Gapersteeg en Coolvest, komen niet voor op de archiefkaarten van Mathijs of Mozes. Ook rond de Sefardische gemeente wordt het stil, tot 28 februari 1919 wanneer het Weekblad voor Israëlietische Huisgezinnen meldt dat de week ervoor de heer M. P. de la Bella uit Den Haag is overleden. Hij was parnas van de Sefardische gemeente aldaar, had zijn zaak in Rotterdam en was na het overlijden van de heer De Pinto in Den Haag de belangrijkste bestuurder. De la Bella zette zich in voor de Joodse vluchtelingenkolonie in Scheveningen en de synagogale diensten in Hotel Keijl. De la Bella werd begraven op de Joodse begraafplaats aan de Scheveningseweg.

Uiteindelijk bieden de adresboeken van Rotterdam het antwoord op de vraag wat de connectie was tussen de boterhandel en de zich voor de religie inzettende M. P. de la Bella. Het adresboek van 1890 meldt dat boterhandelaar M. P. de la Bella op het Hang 59 woonde. Het gemeentearchief van Den Haag laat zien dat Mozes de la Bella zich in 1906 in Den Haag vestigde en daar op 20 februari 1919 overleed.

De familie De la Bella, met hun Amsterdamse achtergrond, zette zich in om de Sefardische gemeente in Rotterdam van de grond te krijgen. Dat lukte beetje bij beetje hoewel deze kehille geen lang leven was beschoren. Het Rotterdamse Jodendom was ooit begonnen met Sefardische Joden, maar werd al snel overvleugeld door de Asjkenazim. De la Bella’s, met andere Sefardim, probeerden de Safardische kehilla in Rotterdam een plek te geven.
Om in hun bestaan te kunnen voorzien werd in Rotterdam hun boterhandel opgezet, met koosjere boter.

 

 

bron:
Matthijs Pinchas de la Bella, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1851-1853, archiefnummer 5000, inventarisnummer 566, blad pagina 1335.
Pienehas de la Bella, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, toegangsnummer 7.
Beth Tephilla, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 18-12-1868, p. 83. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873083:mpeg21:p003.
1872, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 20-09-1872, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873537:mpeg21:p004.
lokaal, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 07-05-1875, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872944:mpeg21:p003.
Begraafplaats, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 10-09-1875, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872290:mpeg21:p002.
Overlijden, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-06-1878, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871963:mpeg21:p003.
lening, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 28-02-1879, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872000:mpeg21:p004.
Troostwijk, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 22-04-1881, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 27-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860742:mpeg21:p003.
advertentie, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 10, 1879, no 36, 26-09-1879. Geraadpleegd op Delpher op 27-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005395036:00001.
Logo, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 14, 1883, no 12, 06-04-1883. Geraadpleegd op Delpher op 27-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005399012:00001.
Cocosboter, Israëliet; wekelijksch orgaan gewijd aan de bevordering van joodsche belangen, jrg 11, 1890, no 9, 28-02-1890. Geraadpleegd op Delpher op 27-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005574009:00001.
Vegetarische bode; orgaan van den Nederlandschen Vegetariërsbond-maandblad gewijd aan de belangen van het vegetarisme in den ruimsten zin, 1897, Deel: maanden sept. 1897 t/m juli 1900, no 1-18, 1897. Geraadpleegd op Delpher op 27-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB13:002752001:00005.
Overlijden M. P. de la Bella, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 50, 1919, no 9, 28-02-1919. Geraadpleegd op Delpher op 27-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005421061:00001.
Stadsarchief Rotterdam, 3023-34. Adresboeken Rotterdam, 1890; p. 361. Alfabetische naamlijst.
Mozes de la Bella, 0354-01 Bevolkingsregister gemeente Den Haag, inventarisnummer 107.
Mozes de la Bella, 0335-01 Ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente ‘s-Gravenhage, inventarisnummer 1503.
aanvulling A. van den Berg, email 8 november 2022

illustratie:
Overlijden, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-06-1878, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871963:mpeg21:p003.
boter, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-01-1881, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860729:mpeg21:p003.
advertentie, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 10, 1879, no 36, 26-09-1879. Geraadpleegd op Delpher op 27-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005395036:00001.
Logo, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 14, 1883, no 12, 06-04-1883. Geraadpleegd op Delpher op 27-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005399012:00001.
Cocosboter, Israëliet; wekelijksch orgaan gewijd aan de bevordering van joodsche belangen, jrg 11, 1890, no 9, 28-02-1890. Geraadpleegd op Delpher op 27-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005574009:00001.

gepubliceerd:
27 oktober 2022

laatst bijgewerkt:
8 november 2022