Samuel Soesman / Suisman

suismansamuelSamuel Soesman was een Joodse man die zich uit de sloppen van arm Rotterdam opwerkte. Hij woonde in zijn jeugd op de Peperstraat 46. Zijn echte achternaam was Suisman en hij werd op 7 januari 1853 geboren als zoon van Mozes Suisman en Mietje Blazer. Samuel overleed op 7 oktober 1911 en werd op 10 oktober 1911 op de begraafplaats aan het Toepad begraven.

Vader Mozes (Hagen, 2 januari 1823) kwam ten tijde van het huwelijk uit Hagen (Duitsland). Hij was echter Nederlander. Vijf weken na de geboorte van Samuel trouwde hij met Mietje (Leeuwarden, 4 november 1832) en bij het huwelijk werd Samuel erkend. Het echtpaar kreeg nog meer kinderen; Anna (4 januari 1855), David (17 mei 1857 – 30 september 1857), Elizabeth (16 december 1858 – 27 oktober 1926), Eduard (13 april 1861), Philip (2 november 1863 – 22 september 1871), Kaatje (3 februari 1866), Rachel (6 augustus 1868 – 25 oktober 1932), Philippus (Rotterdam, 5 mei 1874) en Helena (Rotterdam, 31 mei 1877).

Samuel trouwde op 18 oktober 1876 met Sophia de Haan (Leiden, 27 januari 1855) en een maand voor het huwelijk, op 4 september 1875 kregen zij hun dochter Mietje. Mietje trouwde in 1894 met David Vieijra (Rotterdam, 14 november 1870) van wie ze in 1905 scheidde en in 1907 met Henri Cappel (Nijmegen, 21 september 1883).

Sam begon met zijn variété op de Bagijnenstraat 6. Deze straat was vlakbij de Sint Laurenskerk en stond slecht bekend. Ondanks de slechte naam van de straat lukte het hem toch om in 1880 het begin van zijn succesvolle bedrijf daar op te zetten. Hij noemde het bedrijf “Salon des Variétés”, een café-chantant met 300 plaatsen. Geopend op zaterdag- en zondag én op feestdagen. Hij wist al bekende artiesten te contracteren zoals Louis en Rika Davids, maar ook Adriënne Solser.
Later vertrok Samuel met zijn bedrijf naar de Coolsingel en verwierf daar een houten tent op een kermisterrein. Zijn variété-attracties uit de Bagijnenstraat breidde hij daar uit met specialiteitennummers.

Een van de mensen die hij contracteerde was Michel Solser, een komiek, en deze komiek wordt wel gezien als de talentvolste die ons land ooit heeft voortgebracht. Door de bekende Buziau, die deze komiek als kind had gezien, werd later nog vol bewondering over hem gesproken. De locatie op de Coolsingel was een gouden greep. Massaal trok het publiek naar zijn kermistent; na verschillende vergrotingen konden er 1500 toeschouwers plaats nemen. Soesman zelf trad er ook op met onder andere kermisliedjes en in 1893 werd er tijdens een onderzoek vastgesteld dat hij een geliefd komiek was bij de bevolking.

Rotterdam negentiende eeuw

Het Rotterdam van de negentien eeuw was nog geen grote stad. In 1850 werden er 87.000 inwoners geteld. De scheepvaartwegen waren niet berekend op grote schepen, het spoorvervoer was ook nog onvoldoende. De binnenstad was overbevolkt en de hygiëne was ver onder de maat.
In 1872 kwam de Nieuwe Waterweg tot stand. Tegelijkertijd daalde de werkgelegenheid in de landbouw en steeg die in de Duitse industrie. Rotterdam als overslaghaven kreeg een steeds belangrijker positie en de trek naar de stad steeg enorm. In 1890 woonden er 209.000 inwoners in de stad, in 1910 427.000. 64% van deze mensen behoorden tot de arbeidersklasse. Rotterdammers die lang en hard moesten werken voor een karig bestaan. Velen van hen hunkerden naar wat ontspanning en vertier. Er was geen vakantie, men kon hoogstens één avond per week uit en dat moest ook nog betaalbaar blijven
.

Er werd dus veel geflaneerd door straten als de Hoogstraat, dat was gratis. De kassa’s van de cafés rinkelden ook – landelijk dronk de Nederlander 1 liter alcohol per jaar, in Rotterdam was het gemiddelde 15½ liter. Daarnaast was er muziek, toneel, sport, de diergaarde, cabaret en variété. De clientèle voor Soesman was dus een sterk uitbreidende Rotterdamse bevolking die hunkerde naar wat ontspanning in hun harde bestaan. Sam wilde echter niet alleen eigenaar zijn van een houten kermistent, zijn ambitie lag hoger en hij wilde directeur zijn van zijn eigen theater.
In 1898 kreeg hij zijn kans. De “Rotterdamsche Schouwburg”, ook wel “Kleine Komedie” genoemd, kon hij huren en met een lening had hij geld voor een verbouwing. In 88 dagen was de verbouwing klaar.

Op de Coolsingel nabij de Aert van Nesstraat (huidige locatie bij de voormalige boekhandel De Slegte – Coolsingel 83) kon hij op 1 augustus 1898 het Casino-Variété openen. De programmering bestond uit zangers, komieken en woordartiesten én acrobatiek. En Soesman bracht korte films uit. Doorgaans bij het avondprogramma, als een soort van bioscoopjournaal, maar ook zelfgemaakte films over Rotterdam en de Rotterdammers. Casino-Variété werd voor Rotterdam wat Flora voor Amsterdam was. Het was een theater voor alle Rotterdammers, de rijkere, maar zeker ook de armere Rotterdammer kwam er. Alle artiesten traden er op, zelf Charlie Chaplin, in de 1e Wereldoorlog, terwijl hij op doorreis was. Ook Nap en Fien de la Mar, Maupie Staal (opgegroeid in de buurt van Sam), Sylvain Poons, Stella Fontaine en vele anderen. Sam zorgde ervoor dat het programma snel wisselde, bij voorkeur om de 14 dagen, om zo te zorgen voor steeds terugkerend publiek. Hij was een geliefd man, op handen gedragen door zijn personeel en hij overleed op een veel te jonge leeftijd, slechts 58 jaar oud, op 7 oktober 1911.

Casino-Variété bleef bestaan, zijn broer Philip (Philippus) nam het bedrijf over en kon het bedrijf voorzetten tot 1932. Toen werd het verbouwd en ging in 1934 weer open als bioscoop Lumiere. Bij het bombardement op 14 mei 1940 ging het gebouw verloren.

 

bron:
Romer, Herman, Casino-variété, 2001
Stadsarchief Rotterdam, Mozes Suisman, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 23, pagina 131
Stadsarchief Rotterdam, Samuel Suisman, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851- 465, pagina 500044
Stadsarchief Rotterdam, Samuel Soesman, 999-09 Burgerlijke Stand Rotterdam, overlijdensakten , aktenummer 1911.4537

gepubliceerd:
4 maart 2016

laatst bijgewerkt:
7 juli 2023