Chaim Jaschua (Jaschna) Hermer, zoon van Hanah Hirschfeld en Hirsch Hermer, werd op 12 november 1882 in Libau / Liepaja (Letland) geboren, op 26 juni 1907 in Rotterdam ingeschreven en trouwde op 24 april 1922 met de Rooms-katholieke Elizabeth Theodora van Zanten (Rotterdam, 31 maart 1887), in hetzelfde jaar waarin hij op 22 december genaturaliseerd werd tot Nederlander. Het echtpaar woonde op de Mathenesserlaan 479a.
In de eerste jaren in Rotterdam werkte Chaim als kantoorbediende. In deze periode heeft hij het Nederlands onder de knie gekregen. Hij woonde in die periode eerst bij de familie De Reeder op de Gedempte Botersloot 70 en vanaf mei 1912 op de Diergaardelaan bij de weduwe De Wit en bleef ook na haar verhuizing naar de Henegouwerlaan 51 in de kost. Over die eerste jaren van Chaim in Rotterdam is er verder weinig bekend. Elizabeth was een dochter van schipper Willem van Zanten en Johanna Urff. Dat gezin woonde vanaf 1893 op de Baan 91 en in dat deel van de stad groeide Elizabeth op. In mei 1908 ging Elizabeth het huis uit en woonde in de kost op de Nieuwe Haven 152, op de Boekhorststraat, de Schiekade en het Noordplein en later op de Vijverhofstraat 15b. Bij sommige van deze adressen woonde ze weer bij haar ouders. Hoe Elizabeth en Chaim elkaar ontmoet hebben is niet te achterhalen.
Of het de contacten met zijn schoonvader waren, die immers schipper was, of dat Chaim op een andere manier, samen met anderen, op het idee kwam van een graanelevator is niet bekend maar hij was er wel bij betrokken. Een graanelevator kan worden vergeleken met een grote stofzuiger waarmee het graan uit zeeschepen werd gelost en direct werd ‘overgepompt’ naar binnenvaartschepen. Het was een innovatieve oplossing die tijd bespaarde én ervoor zorgde dat er minder graan verloren ging bij het laden en lossen.
De eerste graanelevator in Nederland kwam ‘op Zuid’ aan de Maashaven in 1910. Het werd een groot succes. In 1913 verliep 96% van de overslag van graan via de elevatoren. Tegelijkertijd was er ook veel maatschappelijke onrust rond de introductie aangezien deze innovatie ervoor zorgde dat er minder personeel nodig was en dus meer mensen zonder werk kwamen te zitten. Chaim werkte zich op in deze sector.
Internationale Controle Maatschappij
Hij werd directeur van de Internationale Controle Maatschappij (ICM) die zich op 31 maart 1919 in Rotterdam vestigde. Deze maatschappij verzorgde de controle over granen, zaden, mineralen en andere handelsartikelen in alle havens. In mei 1919 werd het bedrijf op de Baan 39 gevestigd. De onderneming was een dochter van de Société Générale de Surveillance (SGS) uit Genève. Deze onderneming werd in 1878 gesticht in de Franse havenstad Rouen door Henri Goldstuck (ca. 1856 – ca 1929), een Joodse immigrant uit Letland.
Comité van Graanhandelaren
In 1872, het jaar van de opening van de Nieuwe Waterweg en de start van de snelle groei van de Rotterdamse haven, werd het Comité van Graanhandelaren opgericht. In 1914 werd het Graanhuis aan de Wijnhaven 62 gerealiseerd voor deze organisatie en het ICM waar men graanmonsters testte in het laboratorium. In 1930 verhuisde het ICM naar de Boompjes 70a. Het ICM bleef tot in de Tweede Wereldoorlog een speler van formaat.
Echtscheiding
Het huwelijk van Elizabeth en Chaim eindigde op 25 oktober 1940 in een echtscheiding.
In hetzelfde jaar hertrouwde Chaim met Elisabeth Maria Henrica Augusta Ter Bruggen Hugenholtz (Malang, 4 oktober 1893 – Wassenaar, 4 augustus 1984) met wie hij gehuwd bleef tot aan zijn overlijden op 26 januari 1961 in Wassenaar.
Oorlog
De ICM was een bedrijf onder Joodse leiding. In 1942 werd er een Verwalter aangesteld en de Joodse leiding werd het bedrijf ontnomen, dat tijdens de oorlog op de Rochussenstraat was gevestigd. De voorlopige Verwalter werd Ludwig Mohr. In 1943 werd de onderneming ‘amtlich liquidiert’. Chaim overleefde de oorlog, dat kon door zijn gemengde huwelijk hoewel dat zeker geen garantie was. Na de oorlog maakte te onderneming een doorstart en vestigde zich in augustus 1945 op de Van Vollenhovenstraat 50.
bron:
Chaim Jashua Hermer, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-186.
Chaim Jashua Hermer, Stadsarchief Rotterdam, 999-06 Burgerlijke Stand Rotterdam, huwelijksakten, inventarisnummer 1922f.
Chaim Jashua Hermer, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-186.
Elizabeth Theodora van Zanten, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 485.
Elizabeth Theodora van Zanten, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-549.
Marian Groeneweg, Internationale Controle Maatschappij (ICM), Ons Rotterdam, 45e jaargang nummer 1 2023, 44-45.
NIOD, 177c Internationale Controle Maatschappij.
Rochussenstraat, Licht in ruim 40 inbraken Wat verhoor kan opleveren. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 03-09-1942, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002939:mpeg21:p001.
Wijnhaven 62, Advertentie. “Nieuwe Rotterdamsche Courant”. Rotterdam, 16-02-1912, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010032040:mpeg21:p004.
illustratie:
Stadsarchief Rotterdam, beeld en geluid, PBK-2719 Schepen in de haven, in het midden een rijnaak, op de achtergrond een graanelevator. 1920. Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam, toegangsnummer 4029.
Advertentie. “Scheepvaart”. Rotterdam, 06-05-1919, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000730105:mpeg21:p00001.
GERECHTELIJKE AANKONDIGINGEN “Nederlandsche staatscourant”. ‘s-Gravenhage, 02-11-1940. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB08:000169455:mpeg21:p004.
Familiebericht. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 30-01-1961. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000036633:mpeg21:p008.
gepubliceerd:
17 maart 2023
laatst bijgewerkt:
17 maart 2023