Meijer Wery (Werij) werd op 24 januari 1892 in Rotterdam geboren als zoon van de Rooms-katholieke kermisreiziger Eduard Werij (Puttershoek, 30 mei 1854 – Apeldoorn, 14 februari 1931) en de Joodse Betje Swaab (Amersfoort, – Auschwitz, ). Meijer stamde uit een zeer muzikale familie, al zijn broers stonden ingeschreven bij de Burgerlijke Stand als musicus.
Meijer trouwde met onderwijzeres Sara de Leeuw (Rotterdam, 5 augustus 1892 – Rotterdam, 27 juli 1933) en zij kregen een zoon Iwan (Rotterdam, 6 mei 1923 – Midden-Europa, 21 januari 1945). Het gezin van Meijer en Sara woonde onder andere op de Kruiskade 105a, Aert van Nesstraat 94b (1919), Kruisstraat 55a (1924) en de Kruisstraat 55b (1925), Kruiskade 88b (1934), Goudsesingel 39b (1937) en inwonend op de Schiekade 97b (september 1940).
Meijer begon in het orkest van zijn vader. Hij was er klarinettist. Hij speelde op kermissen en op bruiloften en partijen. Meijer was een multitalent op het gebied van muziek. In 1917 verscheen in het Nieuw Israëlietisch Weekblad een artikel waarin gewag werd gemaakt van een eigen salonorkest onder zijn leiding. Dat speelde in ‘De Doele’ in Rotterdam en gaf een kunst-cabaret avond voor de vereniging ‘Ten Bate der Armen’. Niet ver van ‘De Doele’ stond het fameuze ‘Casino Variété’, en Meijer was daar violist. Tevens was Meijer in 1917 de 1e violist van de Italiaanse Opera en adverteerde hij in dat jaar met vioollessen.
Meijer speelde een belangrijke rol toen in 1918 het Rotterdamsch Philharmonisch Orkest werd opgericht (formeel opgericht in 1937). Hij behoorde bij de eerste lichting musici van dit orkest. Vijfendertig jaar later, op 20 juni 1953, werd Meijer met andere orkestleden van-het-eerste-uur hiervoor gehuldigd. In 1957 meldde Het Vrije Volk dat Meijer dit orkest had verlaten en met pensioen was. Hij speelde volgens de krant er in de tijd voor zijn vertrek basklarinet en saxofoon.
In 1929 besloot de N. V. Rotterdamsche Toonkunst en Muziekscholen dat er een cursus voor jazz instrumenten werd toegevoegd aan het leerplan van de muziekscholen. Meijer werd in verband hiermee benoemd tot leraar voor de saxofoon. In het begin van de jaren dertig musiceerde Meijer bij The Famous Band van de slagwerker en accordeonist Philip Willebrandts, een band die Amerikaanse Jazz bracht.
Meijer werd verboden om tijdens de oorlog in niet-Joodse orkesten te spelen. Maar hij bleef werken en hij werd basklarinet in het Joods Symfonieorkest. Nadat het hem gelukt was zich als ‘half jood’ te laten registreren ging hij werken bij het Goois Symfonieorkest. Na de oorlog zette Meijer zich in voor het Rotterdams Philharmonisch Orkest in de tijd dat een fusie dreigde met het Haagse Residentieorkest. Er werden 22.000 handtekening opgehaald tegen deze voorgestelde bezuinigingsmaatregel.
Op 26 februari 1941 werd Meijer gearresteerd door de Sichterheitspolizei op de Schiekade 97a. Hij zat tot 17 maart 1941 in hechtenis. De reden van de aanhouding werd niet vermeld op de arrestatiekaarten, volgens Hans Zirkzee op jazzradar.com was Meijer betrokken bij de Februaristaking. Tegelijkertijd was Meijer half-Joods en een persoon met twee Joodse grootouders was het leven ook niet zeker tijdens de bezetting. Het lukte Meijer wel, door zijn gedeeltelijk Joodse afkomst, om op de Calmeijer-lijst geplaatst te worden waardoor hij ‘veilig’ was.
Meijer werd met zijn gezin door de bezetter verplicht om naar Amsterdam te verhuizen. Op 6 juli 1942 werd Meijer ingeschreven op de Amsteldijk 98-3 in Amsterdam, een huis aan de rand van de Diamantbuurt. Hij bleef er de rest van de oorlog wonen. Na de bevrijding, in december 1945, verhuisde Meijer terug naar Rotterdam en ging op de Stadhoudersweg 86c wonen.
Zoon Iwan was, als zoon van de Joodse Sara de Leeuw en de half-Joodse Meijer Wery, meer dan half-Joods en hij werd gearresteerd op de Amsteldijk. Op 30 november 1943 volgde zijn registratie in Westerbork. Hij verbleef er in Barak 67, een van de strafbarakken. Op dinsdag 25 januari 1944 moest Iwan op transport naar Auschwitz in het 84e transport met 948 mensen. Iwan, 20 jaar oud, werd geselecteerd voor werk en kwam bijna een jaar later om tijdens een van de ‘dodenmarsen’, ergens in Midden-Europa.
Na zijn terugkeer in de Maasstad trouwde Meijer in januari 1946 met Elizabeth Vollemans en werd in datzelfde jaar dochter Jenny geboren. In 1957 ging Meijer met pensioen bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest en in 1964 stopte hij met lesgeven op de muziekschool. Meijer overleed in Rotterdam op 12 oktober 1978
bron:
Meijer Wery, Stadsarchief Rotterdam, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3759.
Meijer Werij, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-530.
Meijer Werij, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 915.
Hans Zirkzee, Meijer Wery op jazzradar.com (https://www.jazzradar.com/speakeasy/hans-zirkzee/meijer-wery-redde-het-rpho-en-zichzelf/), geraadspleegd 1 december 2023.
Meijer Wery, wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Meijer_Wery (geraadpleegd 1 december 2023).
Ten bate der Armen.. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-11-1917, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 30-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860532:mpeg21:p006.
Saxofoon, Kunstnieuws.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 10-04-1929, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 30-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164643010:mpeg21:p00014.
Huldiging van jubilarissen bij Philharmonisch. “Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad”. Rotterdam, 20-06-1953, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 30-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010951686:mpeg21:p004.
Vioolles, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 5 januari 1917. Geraadpleegd op Delpher op 01-12-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005420106:00001.
Pensioen, “Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad”. Rotterdam, 31-08-1957, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 01-12-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010952912:mpeg21:p004.
The Famous Band, “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij”. Amsterdam, 13-01-1927, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 01-12-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011113868:mpeg21:p012.
Joost Swarte, Meijer Wery op r-jam.nl (http://www.r-jam.nl/portfolio/meijer-wery-door-joost-swarte/) geraadpleegd 1 december 2023.
Iwan Werij, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 915.
illustratie:
Vioolles, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 5 januari 1917. Geraadpleegd op Delpher op 01-12-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005420106:00001.
gepubliceerd:
1 december 2023
laatst bijgewerkt:
1 december 2023