Samuel Jozeph van Gelderen

Samuel Jozeph van Gelderen was met een niet-Joodse vrouw gehuwd. Wijdverbreide misverstanden gaan ervan uit dat dat een garantie was waardoor men niet gedeporteerd zou worden door de nazi’s. Maar dat is inderdaad een misverstand. De kans was groter dat men niet gedeporteerd werd, niet meer dan dat. Samuel werd gearresteerd en gedeporteerd en dat had in zijn geval een andere oorzaak. Samuel en zijn vrouw zaten in het verzet.

Samuel Jozeph van Gelderen (Leiden, – Midden-Europa, ) was een zoon van vleeshouwer Joseph Mozes van Gelderen (Leiden, – Auschwitz,

Samuel Jozeph trouwde op 13 november 1929 met Dirkje Johanna Vermeulen. Dit huwelijk liep op 30 mei 1932 uit op een echtscheiding, waarna Samuel op 23 december 1936 hertrouwde met de Nederlands-hervormde Antje Eleveld (Vreeswijk, 18 april 1911). Antje en Samuel kregen op 7 juni 1938 een zoon, Joseph Andries. In totaal zou het gezin vier kinderen krijgen.

Het beroep van Samuel verschilde volgens verschillende bronnen. De overlevering zegt dat hij apotheker was, de archiefkaart meldt drogist en de arrestatiekaart meldt ‘zuiveraar’. Samuel werkte op de Jonker Fransstraat 70, bij apotheek Spetter. Dit was een vooruitstrevende apotheek / drogist, waar al in het begin van de vorige eeuw voorbehoedsmiddelen te verkrijgen waren.

Volgens nabestaanden zaten Samuel en Antje bij de verzetsgroep “Van Meenen”.  Daar is zeer weinig over bekend, de leden van de groep waren wantrouwig en hielden hun mond. Ieder lid van de groep kapselde zich in en zorgde ervoor dat als men werd opgepakt met nooit de kennis had om vee leden van de groep te verraden. Ook derden konden dat niet, omdat men de groep niet kende. De deelname aan het verzet heeft er voor gezorgd dat Samuel gearresteerd werd

Op 1 november 1943 werd Samuel door de beruchte Groep X, de meest fervente Jodenjagers van de Rotterdamse politie, gearresteerd. Zijn adres bij de arrestatie was de Bloemenlaan 35, een straat bij de Dordtsestraatweg in Rotterdam-Zuid, destijds een nieuwbouwwijk. De arrestanten hielden op zijn arrestatiekaart nauwgezet bij welke bezittingen Samuel bij zich had; een stamkaart met inlegvel, twee portefeuilles, een portemonnee, drie sleutels, een zakmes, een sigarenknipper en twee potloden. Op zijn arrestatiekaart werd een grote rode J gestempeld, Jood.
Samuel werd tot 10 december 1943 in Rotterdam vastgehouden, ontegenzeggelijk hebben er in deze zes weken zware verhoren plaatsgevonden. Na de opsluiting in Rotterdam, waarschijnlijk op bureau Haagseveer, werd Samuel overgebracht naar Kamp Westerbork.

Op dezelfde dag werd Samuel in Westerbork geregistreerd, ook daar werd als zijn adres de Bloemenlaan 35 opgenomen op de kaart van de Joodsche Raad. Samuel vertrok niet onmiddellijk uit Westerbork, hij werd op 3 maart 1944 gedeporteerd. Deze deportatie van vrijdag 3 maart 1944 ging naar Auschwitz. Samuel leefde tot in juli 1944. 31 juli 1944 wordt aangehouden als de datum waarop hij werd vermoord.

 

 

bron:
Joseph Mozes van Gelderen, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-145.
Samuel Jozeph van Gelderen, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-145.
Samuel Jozeph van Gelderen, Stadsarchief Rotterdam, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, toegangsnummer 3510.
Samuel J. v. Gelderen, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130292389 (Samuel J V. GELDEREN).
email J. Stelloo d.d. 14 augustus 2022 via R. Pais.