Er wordt wel gedacht dat de Tweede Wereldoorlog begon met het bombardement op Rotterdam op 14 mei 1940. De nazi’s vielen Nederland op 10 mei 1940 binnen, vier dagen eerder. En in die periode werd er hard gevochten om de Maasbruggen in Rotterdam. Want wie de Maasbruggen veroverde had daarmee de schakel in de belangrijke noord-zuid verbinding in handen.
Die strijd begon al vroeg op 10 mei. Aan weerszijden van de bruggen landden 12 watervliegtuigen en daaruit kwamen ongeveer 120 Duitse soldaten. Met rubberbootjes gingen ze naar de brug en namen daar strategische posities in, tot ze werden versterkt door enkele tientallen Duitse parachutisten die bij het Feijenoord stadion waren neergekomen. Het was het begin van de strijd.
In Rotterdam waren circa 7000 militairen gelegerd, maar een groot deel daarvan had administratieve en logistieke taken en was niet inzetbaar door de directe strijd. Eigenlijk was er voor de landmacht maar één bataljon in de stad en die was belast met bewakingstaken. Wel waren er 450 mariniers in de stad gelegerd, grotendeels nog in opleiding. Tanks van de pantserdivisie moesten naar Rotterdam komen en op de 13e mei werd de tegenaanval ingezet. Hoewel er hard gevochten werd lukte deze tegenaanval niet en na het bombardement op de Rotterdamse binnenstad op 14 mei gaf Nederland zich over.
Gesneuvelden
De gesneuvelde Nederlandse militairen zijn begraven op het ereveld op begraafplaats Crooswijk, op twee soldaten na. Zij liggen op de Joodse begraafplaats op het Toepad in Rotterdam.
Raphaël Awerbach
Raphaël (Rotterdam, ) was 21 jaar oud toen hij op 13 mei 1940 sneuvelde. Dat was tijdens de strijd om ‘Het Witte Huis’ bij de Maasbruggen. Hij was de zoon van houthandelaar Chaim Awerbach (Libau, Rusland, 10 mei 1892 – 19 november 1967) en Josephine Katz (Brody, Galicië, Oostenrijk, 17 juni 1893 – 11 juli 1964). Het gezin woonde op de Burgemeester Meineszlaan 44b en later op de Nieuwe Binnenweg 152.
Raphaël had een oudere zus Hilda (Rotterdam, 20 juli 1916 – Sobibor, ) en een jongere broer Salomon Emanuel (Memel, – Sobibor, ). Vader, moeder en nog een kind overleefden de oorlog. Vader Chaim werd op 19 januari 1943 in Westerbork geregistreerd en werkte daar op de bagageafdeling. In Westerbork overleefde hij de oorlog.
Marcel Turksma
Marcel was 23 jaar oud toen hij op de 14e mei 1940 overleed. Hij was assistent-apotheker bij de militaire apotheek in Rotterdam. Hij had de rang van sergeant en hij deed kort na de inval door de nazi’s een zelfmoordpoging. Hij overleed in het militaire hospitaal. Het plegen van zelfmoord in de eerste dagen van de oorlog kwam vaker voor, met name onder personen die goed op de hoogte waren van het beleid van de nazi’s ten aanzien van Joden. Marcel was het enige kind van leraar Izak Turksma (Leeuwarden, – Sobibor, ) en Sophia de Wilde (Den Haag, – Sobibor, ). Het gezin Turksma woonde op de Van der Duynstraat 184 in Den Haag.
Raphaël en Marcel kenden elkaar. In 1941 schonken de ouders van Raphaël een Thorarol aan de synagoge in Den Haag en in het Joodsch Weekblad werd dit gememoreerd.
bron:
www.joodsmonument.nl, lemmata Marcel Turksma
tweet MaasbruggenRotterdam1940 d.d. 2 mei 2019
Katja Happe e.a., Vervolgung und Ermordung der europäischen Juden durch das nationalsocialistische Deutschland, 1933 – 1945, Band 12 (Berlin 2015) 482
Stadsarchief Rotterdam, Awerbach, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-012, pagina 11547
Archief Den Haag, Turksma, 0354-01.1236 Bevolkingsregister Turfrijer – Tuijn
“Inwijding nieuw Sefer Thora”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1941/06/27 00:00:00, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 07-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318161:mpeg21:p007
illustratie:
“Inwijding nieuw Sefer Thora”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1941/06/27 00:00:00, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 07-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318161:mpeg21:p007
laatst bijgewerkt:
7 mei 2020