De Nieuwe Markt of Nieuwemarkt in Rotterdam was een oud plein dat niet meer bestaat. Het plein lag voor een groot gedeelte bij de Gedempte Botersloot op het terrein van het Sint Agnietenconvent, dat in 1575 bijna geheel eigendom van de stad werd. In dat jaar werd het ingericht als woning voor de Prins van Oranje en ontving het convent de naam Prinsenhof. Tot 1645 hield ook de Admiraliteit op de Maze hier haar zittingen. Kort daarop werd hier het plein aangelegd.
Op een plattegrond van 1649 komt dit plein al voor. In 1660 werd besloten alle huizen ten oosten van het plein af te breken om zodoende het plein te vergroten en tot een grote kaasmarkt in te richten. Als zodanig heeft het plein nooit dienst gedaan. Wel vond op de Nieuwemarkt, zoals het plein werd genoemd, tot 1853 de veemarkt plaats. Op het plein stond een standbeeld van “De Maagd van Holland”.
Nieuwemarkt 10 – Barend Veldman
Barend Veldman had in 1921 op deze locatie een lamslagerij gevestigd. Door zijn advertentie in het Nieuw Israëlietisch Weekblad richtte hij zich op de Joodse clientèle. Barend Veldman (Nijehaske, 16 september 1876 – Auschwitz, ) was gehuwd met Aaltje Mesritz (Arnhem, 14 september 1879 – Auschwitz, ) en zij hadden twee zonen en een dochter; Emanuel (Rotterdam, 14 juli 1903 – Auschwitz, ), Elias (Rotterdam, 15 oktober 1905 – Auschwitz, ) en Pietje (Rotterdam, 25 maart 1908). Ook zoon Emanuel werd slager. Barend, Aaltje en Emanuel woonden in 1941 op de Grote Visserijstraat 111b.
Nieuwe Markt 16c – Eliazar van Embden
Eliazer van Embden was textielhandelaar en woonde met zijn vrouw voor de oorlog op dit adres.
Nieuwe Markt 24 – Emanuel Naarden
Emanuel Naarden had op deze locatie zijn zaak in kinder- en herenkleding en hij vroeg in 1922 een stoepier. Dit beroep was iemand die in staat was potentiële klanten de zaak in te praten, zoals nu nog wel gedaan wordt bij (met name) restaurants in toeristische centra.
Emanuel Naarden (Amsterdam, 16 juli 1881 – Auschwitz, ) was gehuwd met Jacomijn Frankfort (Amsterdam, 13 juli 1880 – Auschwitz, ) en zij hadden twee zoons, Barend (Amsterdam, 27 augustus 1901 – Auschwitz, ) en Abraham (Rotterdam, 20 november 1913 – Auschwitz, ). Barend wordt ook genoemd in het artikel over de Feyenoord-Joden.
Nieuwe Markt 34d – Sandel Palasz en Lola Rosenzweig
Bontwerker Sandel Palasz (Bochnia, Polen, 20 mei 1912) werd in 1930 in de Maasstad ingeschreven en woonde op verschillende adressen, het laatste adres vanaf 1938 was dit adres. Tevens woonde hier Lola Rosenzweig (Indebki [vermoedelijk Debki, Polen], 11 september 1913). Hoewel ze in het Stadsarchief Rotterdam aparte kaarten hebben waren Sandel en Lola een echtpaar. Dit wordt bevestigd door de kaart van de Joodse Raad, waarbij de spelling van Lola’s achternaam Rosencwaig is. Die kaart geeft overigens aan dat het laatste adres de Beukelsdijk 153a was. Sandel en Lola kwamen tijdens de oorlog in Kazerne Dossin (Mechelen) terecht, het Belgische Westerbork. Zij werden gedeporteerd met Transport III vanaf Dossin naar Auschwitz op 15 augustus 1942. Verder gegevens ontbreken, vermoedelijk zijn ze op 18 augustus 1942 vermoord.
bron:
Stadsarchief Rotterdam, straatnamen, lemma Nieuwemarkt (geraadpleegd 22 augustus 2018)
“Advertentie E. Naarden”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-10-1922. Geraadpleegd op Delpher op 22-08-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874075:mpeg21:a0027
“Advertentie Veldman”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 30-09-1921. Geraadpleegd op Delpher op 22-08-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860175:mpeg21:a0151
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Emanuel Naarden
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Barend Veldman
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Naarden (geraadpleegd 22 augustus 2018)
Stadsarchief Rotterdam, Sandel Palasz, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-365.
Stadsarchief Rotterdam, Lola Rosenzweig, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-404.
Kaart Joodsche Raad Sandel Palasz via Arolsen Archives, 130350930 – Sandel PALASZ
Yad Vasjem, Shoah names database, Sandel Palasz en Lola Palasz
Sandel en Lola, De joodsche wachter; halfmaandelijksch orgaan voor Groot-Nederlands jodendom, jrg 33, 1937, no 7, 12-02-1937. Geraadpleegd op Delpher op 11-02-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005446059:00001
illustratie:
“Advertentie E. Naarden”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-10-1922. Geraadpleegd op Delpher op 22-08-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874075:mpeg21:a0027
Stadsarchief Rotterdam, beeld en geluid, Prentbriefkaart PBK-4884 Gezicht op het monument Maagd van Holland aan de Nieuwemarkt, 1900. Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam, toegangsnummer 4029
uitsnede plattegrond Rotterdam 1936
gepubliceerd:
22 augustus 2018
laatst bijgewerkt:
11 februari 2022