De Nieuwe Markt of Nieuwemarkt in Rotterdam was een oud plein dat niet meer bestaat. Het plein lag voor een groot gedeelte bij de Gedempte Botersloot op het terrein van het Sint Agnietenconvent, dat in 1575 bijna geheel eigendom van de stad werd. In dat jaar werd het ingericht als woning voor de Prins van Oranje en ontving het convent de naam Prinsenhof. Tot 1645 hield ook de Admiraliteit op de Maze hier haar zittingen. Kort daarop werd hier het plein aangelegd.
Op een plattegrond van 1649 komt dit plein al voor. In 1660 werd besloten alle huizen ten oosten van het plein af te breken om zodoende het plein te vergroten en tot een grote kaasmarkt in te richten. Als zodanig heeft het plein nooit dienst gedaan. Wel vond op de Nieuwemarkt, zoals het plein toen werd genoemd, tot 1853 de veemarkt plaats. Op het plein stond een standbeeld van “De Maagd van Holland” en de Prinsenkerk was er gevestigd.
Nieuwe Markt – logement I. van Creveld
Rond 1858 had I. van Creveld een logement aan dit plein.
Nieuwe Markt 9-431 – Hofsteede & Haagens
In maart 1857 werd er een kindermeid gezocht voor een Joods gezin. Reflectanten konden hun brief achterlaten bij de kantoorboekhandel en drukkerij van Hofsteede & Haagens, op dit adres.
Nieuwe Markt 7 – fruithandel ’t Westland
Fruithandel ’t Westland van D. den Arend was hier rond 1922 gevestigd.
Nieuwemarkt 10 – Barend Veldman
Barend Veldman had in 1921 op deze locatie een lamslagerij gevestigd. Door zijn advertentie in het Nieuw Israëlietisch Weekblad richtte hij zich op de Joodse clientèle. Barend Veldman (Nijehaske, 16 september 1876 – Auschwitz, ) was gehuwd met Aaltje Mesritz (Arnhem, 14 september 1879 – Auschwitz, ) en zij hadden twee zonen en een dochter; Emanuel (Rotterdam, 14 juli 1903 – Auschwitz, ), Elias (Rotterdam, 15 oktober 1905 – Auschwitz, ) en Pietje (Rotterdam, 25 maart 1908). Ook zoon Emanuel werd slager. Barend, Aaltje en Emanuel woonden in 1941 op de Grote Visserijstraat 111b.
Nieuwe Markt 14 – lamsslagerij B. Veldman
De koosjere lamsslagerij van B. Veldman was hier rond 1907 gevestigd. Op 12 augustus 1916 vierde Emanuel Veldman (Rotterdam, – Auschwitz, zijn Bar Mitswa (kerkelijk meerderjarig). Emanuel werd later slager.
Hij was een zoon van Aaltje Mesritz (Arnhem, – Auschwitz, ) en Barend Veldman (Haskerland, – Auschwitz, ). Emanuel had een broer Elias (Rotterdam, – Auschwitz, ), die op 12 oktober 1918 zijn Bar Mitswa vierde. Emanuel, Barend en Aaltje woonde in het begin van de bezetting op de Grote Visserijstraat 111b.
Nieuwe Markt 16c – Eliazar van Embden
Eliazer van Embden was textielhandelaar en woonde met zijn vrouw voor de oorlog op dit adres.
Nieuwe Markt 24 – Emanuel Naarden
Emanuel Naarden had op deze locatie zijn zaak in kinder- en herenkleding en hij vroeg in 1922 een stoepier. Dit beroep was iemand die in staat was potentiële klanten de zaak in te praten, zoals nu nog wel gedaan wordt bij (met name) restaurants in toeristische centra.
Emanuel Naarden (Amsterdam, 16 juli 1881 – Auschwitz, ) was gehuwd met Jacomijn Frankfort (Amsterdam, 13 juli 1880 – Auschwitz, ) en zij hadden twee zoons, Barend (Amsterdam, 27 augustus 1901 – Auschwitz, ) en Abraham (Rotterdam, 20 november 1913 – Auschwitz, ). Barend wordt ook genoemd in het artikel over de Feyenoord-Joden.
Nieuwe Markt 30 – familie Herschberg
Rond september 1939 woonde het gezin Herschberg op dit adres.
Nieuwe Markt 34d – familie Mühlrad
Dit gezin woonde op dit adres rond september 1938.
Nieuwe Markt 34d – Sandel Palasz en Lola Rosenzweig
Bontwerker Sandel Palasz (Bochnia, Polen, 20 mei 1912) werd in 1930 in de Maasstad ingeschreven en woonde op verschillende adressen, vanaf 1938 was dit het laatste adres. Tevens woonde hier Lola Rosenzweig (Indebki [vermoedelijk Debki, Polen], 11 september 1913). Hoewel ze in het Stadsarchief Rotterdam aparte kaarten hebben waren Sandel en Lola een echtpaar. Dit wordt bevestigd door de kaart van de Joodse Raad, waarbij de spelling van Lola’s achternaam Rosencwaig is. Die kaart geeft overigens aan dat het laatste adres de Beukelsdijk 153a was. Sandel en Lola kwamen tijdens de oorlog in Kazerne Dossin (Mechelen) terecht, het Belgische Westerbork. Zij werden gedeporteerd met Transport III vanaf Dossin naar Auschwitz op 15 augustus 1942. Verder gegevens ontbreken, vermoedelijk zijn ze op 18 augustus 1942 in Auschwitz vermoord.
bron:
Stadsarchief Rotterdam, straatnamen, lemma Nieuwemarkt (geraadpleegd 22 augustus 2018)
“Advertentie E. Naarden”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-10-1922. Geraadpleegd op Delpher op 22-08-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874075:mpeg21:a0027
“Advertentie Veldman”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 30-09-1921. Geraadpleegd op Delpher op 22-08-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860175:mpeg21:a0151
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Emanuel Naarden
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Barend Veldman
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Naarden (geraadpleegd 22 augustus 2018)
Stadsarchief Rotterdam, Sandel Palasz, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-365.
Stadsarchief Rotterdam, Lola Rosenzweig, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-404.
Kaart Joodsche Raad Sandel Palasz via Arolsen Archives, 130350930 – Sandel PALASZ
Yad Vasjem, Shoah names database, Sandel Palasz en Lola Palasz
Sandel en Lola, De joodsche wachter; halfmaandelijksch orgaan voor Groot-Nederlands jodendom, jrg 33, 1937, no 7, 12-02-1937. Geraadpleegd op Delpher op 11-02-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005446059:00001.
Hofsteede & Haagens, Weekblad voor Israëlieten. 6 maart 1857. Geraadpleegd op Delpher op 23-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005587032:00001.
I. van Creveld, Weekblad voor Israëlieten. 5 maart 1858. Geraadpleegd op Delpher op 23-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005588032:00001.
Veldman, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 6 september 1907. Geraadpleegd op Delpher op 23-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005417087:00001.
Emanuel Veldman, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 4 augustus 1916. Geraadpleegd op Delpher op 24-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005420084:00001.
Elias Veldman, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 4 oktober 1918. Geraadpleegd op Delpher op 24-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005421040:00001.
D. den Arend, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 10 februari 1922. Geraadpleegd op Delpher op 24-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005421040:00001.
Mühlrad, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 23 september 1938. Geraadpleegd op Delpher op 24-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005429091:00001.
Herschberg, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 13 seotember 1939. Geraadpleegd op Delpher op 24-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005424037:00001,
illustratie:
“Advertentie E. Naarden”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-10-1922. Geraadpleegd op Delpher op 22-08-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874075:mpeg21:a0027
Stadsarchief Rotterdam, beeld en geluid, Prentbriefkaart PBK-4884 Gezicht op het monument Maagd van Holland aan de Nieuwemarkt, 1900. Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam, toegangsnummer 4029
uitsnede plattegrond Rotterdam 1936.
Emanuel Veldman, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 4 augustus 1916. Geraadpleegd op Delpher op 24-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005420084:00001.
D. den Arend, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 10 februari 1922. Geraadpleegd op Delpher op 24-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005421040:00001.
gepubliceerd:
22 augustus 2018
laatst bijgewerkt:
23 mei 2024