De Scheepmakershaven is een zeer oude haven in Rotterdam, gegraven in 1613. De haven loopt van de Leuvehaven tot waar deze samenkomt met de Wijnhaven. Tot 1685 was dit een stadswerf, in dat jaar verhuisde de stadswerf naar de Oostzeedijk. In de periode 1602 – 1795 werden op beide werven 110 schepen voor de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) gebouwd.
In de zeventiende eeuw was de synagoge van de Portugese Gemeente eerst aan deze haven gevestigd. Dat was voor de vestiging van de Hoogduitse synagoge aan de Boompjes.
Het nieuwe Oost-Indisch Huis voor de VOC werd in 1695 op het terrein van de inmiddels voormalige stadswerf, tussen de Boompjes en de Scheepmakershaven, gebouwd. Bij het bombardement van 14 mei 1940 werd vrijwel alle bebouwing rond de Scheepmakershaven verwoest.
Scheepmakershaven – Mozes Cohen
Op 15 mei 1840 werd Mozes Jacob Cohen hier gearresteerd. Mozes was schoenpoetser en had, samen met medeplichtigen, koperrood gestolen (rood koper). Het was een heterdaadje, Mozes droeg de zak met koper.
Scheepmakershaven – Elieser Helman
Elieser Helman werd geboren in Ternowka, Rusland, op 15 augustus 1878 en vermoord in Auschwitz, op 28 september 1942. Hij was eigenaar van een hotel op de Scheepmakershaven. Meer informatie hierover is welkom.
Elieser huwde op 4 juli 1906 in Rotterdam met Mindla Barsky (Braïlovo, Rusland, 27 augustus 1883 – Sobibor, 9 juli 1943) en zij hadden twee kinderen: Herman (Rotterdam, 27 mei 1907 – Auschwitz, 31 januari 1943) en Katharina (Rotterdam, 8 februari 1912 – Sobibor, 9 juli 1943).
Het gezin Helman werd genaturaliseerd tot Nederlander op 28 juli 1924. Elieser heeft verschillende pensions gevoerd, in 1910 op de Dwarsbierstraat 10-12, in 1912 op de Gedempte Binnenrotte 81. In 1914 was hij conciërge bij Montefiore op de Westzeedijk 325. In 1919 had hij een bedrijf op de Baan 47 en daar bleef hij enkele jaren gevestigd. In 1939 woonde het gezin op de Diergaardelaan 72a.
Scheepmakershaven 25a – makelaar in huiden J. J. van Straaten
J. J. van Straaten was makelaar in huiden en looistoffen en was hier gevestigd in 1930.
Jacques Joseph van Straaten werd op 2 november 1858 in Dordrecht geboren. Hij trouwde met Louise Spiegelberg (Salzkotten, 24 december 1860). Ze kregen twee kinderen, Adele Jeannete (Dordrecht, 5 juli 1885) en Joseph Jacques (Dordrecht, 9 oktober 1890 – Weimar, 5 mei 1941). Joseph Jacques werd arts en werkte in Maasoord in Poortugaal.
Het gezin woonde op verschillende achtereenvolgende adressen in de stad, in 1930 op de Graaf Florisstraat 11a.
Scheepmakershaven 27b – koffie Bernstein
F. Bernstein handelde in koffie en was op dit adres gevestigd in 1925.
Waarschijnlijk was dit Friedrich Bernstein (Meiningen, 12 juni 1890). Hij was gehuwd met Jenny Charlotte Michelsohn (Rotterdam, 22 augustus 1892). Zij kregen drie kinderen: Georg David (Rotterdam, 3 oktober 1914), Rachel (Rotterdam, 27 maart 1917) en Judith (10 september 1922).
Friedrich werd genaturaliseerd op 24 maart 1922 en noemde zich toen Fritz. Rond 1936 maakte het gezin aliyah (emigreerde naar het Britse mandaatgebied Palestina) en ging in Haifa wonen.
Scheepmakershaven 27b – koffie Michelsohn
Op ditzelfde adres als hierboven was in 1925 koffiehandelaar Michelsohn & Veder gevestigd. In 1900 zat dit bedrijf op nummer 16.
Felix Chaim Michelsohn was op 25 augustus 1857 in Köningsberg (Kaliningrad) geboren en trouwde op 13 augustus 1889 met Johanna Hendrika Heintz (Zutphen, 19 december 1858). Zij kregen in ieder geval één dochter, Jenny Charlotte (Rotterdam, 22 augustus 1892).
Scheepmakershaven 27b – graancontroleur Herscovici
In 1920 was graancontroleur Herscovici hier gevestigd. Danil Herscovici kwam uit Braila, Roemenië, waar hij op 10 juli 1887 geboren werd. Op 10 februari 1909 werd hij in Rotterdam ingeschreven. Danil overleed op 1 januari 1926, maar niet in Nederland.
Hij trouwde met Cornelia Kooijmans (Rotterdam, 14 oktober 1887). Cornelia gaf pas zes jaar na het overlijden aan de Burgerlijke Stand door dat Danil overleden was.
Scheepmakershaven 30 – agent in granen Hirschberg
Heinrich Hirschberg zat hier in 1900 en was agent in granen.
Scheepmakershaven 33c – Export Maatschappij Jacatra
Op dit adres was Export Maatschappij Jacatra gevestigd.
Scheepmakershaven 37b – graanhandel Zadok & Co’s
Louis Zadok zat in 1920 op dit adres met zijn bedrijf Zadoks & Co’s. Het bedrijf zat in de graanhandel.
Scheepmakershaven 41 – Beth Hamidrasj
Toen in 1913 een aantal woningen achter de synagoge aan de Boompjes werd afgebroken werd het Beth Hamidrasj, dat aldaar gevestigd was, naar deze woning aan de Scheepmakershaven verplaatst.
Scheepmakershaven 41 – Henri Jacobs
Henri Jacobs was in 1925 commanditaire vennoot in koloniale waren. Rond 1900 had hij een pakhuis op nummer 50.
Scheepmakershaven 41ab – Hartog Kattenburg
Hartog Kattenburg was hier in 1910 gevestigd en had een kaashandel.
Hartog Kattenburg werd in Amsterdam geboren op 11 december 1873. Hij trouwde op 22 augustus 1901 met Hendrica Kattenburg (Haarlem, 2 juli 1880). Zij kregen de volgende kinderen: Mimi (Rotterdam, 22 juni 1902), Louise Margaretha (Rotterdam, 29 maart 1904), Mary (Rotterdam, 8 februari 1908), Elsa (Rotterdam, 26 juni 1911) en Max (Rotterdam, 12 oktober 1912).
Scheepmakershaven 44 – Hecks lunchroom
In 1939 was hier het kantoor of een van de vestigingen van Hecks Lunchroom.
Scheepmakershaven 50 – koloniale waren Henri Jacobs
Rond 1900 had Henri Jacobs op dit adres zijn pakhuis in koloniale waren.
Scheepmakershaven 58b – Felix Cohen
In 1915 woonde Felix Cohen op de zolder van dit pand.
Bron:
wikipedia, lemma Scheepmakershaven (geraadpleegd 9 jan 2016)
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 9 mei 1913, Beth Hamidrasj
ibidem, 23 mei 1913, Beth Hamidrasj, nummer 41
www.jhm.nl, lemma Rotterdam (geraadpleegd 10 jan 2016)
Algemeen Handelsblad, 18 mei 1840, Mozes Jacob Cohen
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Elieser Helman
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Jacques Joseph van Straaten
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Friedrich Bernstein
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Felix Michelsohn
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Danil Herscovici
www.joodsmonument.nl, lemma Joseph Jacques van Straaten (geraadpleegd 10 jan 2015)
Stadsarchief Rotterdam, adresboek 1939, 1910, 1912, 1919, 1921, 1914, 1930, 1925, 1915, 1900
www.joodsmonument.nl, lemma Elieser Helman (geraadpleegd 10 jan 2016).
Pakhuis koloniale waren, Stadsnieuws.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 13-03-1900. Geraadpleegd op Delpher op 20-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000200565:mpeg21:p001
Jacobs met dank aan R. Vermaas.
foto:
www.engelfriet.nl;
foto © joodsamsterdam.nl, 8 jan 2016
advertentie: Rotterdamsch Nieuwsblad, Jacobs, 12 sep 1918
gepubliceerd:
8 januari 2016
Laatst bijgewerkt:
20 oktober 2023