De Kruiskade en de West-Kruiskade sloten voor het bombardement op elkaar aan en de grens werd gevormd door de Westersingel. De Kruiskade was een lage dijk en werd in de late middeleeuwen een straat.
In de 19e eeuw was de Kruiskade grotendeels bebouwd, de West-Kruiskade lag op het grondgebied van de voormalige gemeente Delfshaven. Op de grens van de beide Kruiskades, aan de noordzijde, lag tussen 1855 en 1940 de Diergaarde. Tijdens het bombardement werd de Kruiskade vernietigd, met uitzondering van het Luxor en Hotel Central.
In de laatste decennia van de vorige eeuw stond de West-Kruiskade bekend om de criminaliteit, nu is deze buurt sterk verbeterd. Nu is het een multiculturele winkelstraat, met aan de zuidzijde veel Chinese winkels, het Rotterdamse Chinatown.
West Kruiskade 1b – Sara de Leef
Sara de Leef (Den Haag, 8 mei 1890 – Auschwitz, 16 augustus 1942) was huishoudster/strijkster van beroep en woonde op dit adres in bij de familie Wessel. Ze kwam in 1935 naar Rotterdam toe, daarvoor woonde ze in Berchem bij Antwerpen.
West Kruiskade 1b – familie Wessel
David Wessel (Rotterdam, 22 januari 1880 – Sobibor, 21 mei 1943) en zijn vrouw Margaretha Leons (Rotterdam, 12 mei 1880 – Sobibor, 21 mei 1943) woonden op dit adres. David was secretaris van de Nederlands Israëlitische Gemeente. Hij maakte historische overzichten in het Weekblad voor Israëlitische Huisgezinnen waardoor er veel gegevens zijn overgebleven over de Joods Rotterdamse geschiedenis.
West Kruiskade 6a – Dr. David Hausdorff
Op dit adres woonde Dr. David Hausdorff met zijn gezin en was zijn praktijk gevestigd.
West Kruiskade 6a – Limmoed-bureau
In 1946 was hier het landelijke Limmoed-bureau gevestigd.
West-Kruiskade 11 – Schoenenzaak Presburg
Deze zaak was een van de vele filialen van het schoenenimperium van Salomon Presburg (Salomon Presburg (Amsterdam, 11 juni 1864). Lees verder
West Kruiskade 30a – Suzanna Witting
Suzanna Rosalia Witting-de Wolf (Rotterdam, 26 oktober 1915 – Sobibor, 21 mei 1943) trouwde in 1936 en scheidde in 1939. Zij woonde op dit adres met haar dochter Maria Helena Marianna de Wolf (Rotterdam, 23 januari 1943 – Sobibor, 21 mei 1943).
West Kruiskade 38a – Dr. David Hausdorff
Op dit adres was Dr. David Hausdorff met zijn praktijk gevestigd. Na het bombardement was de huisnummering voor dit pand 6a.
West Kruiskade 42b – Salomon Gazan
Salomon Gazan (Amsterdam, 30 maart 1883 – Sobibor, 9 juli 1943) was koopman en caféhouder. Hij was in 1913 gehuwd met Louiza Cohen (Rotterdam, 8 januari 1892).
West Kruiskade 44b – familie Levie
Barend Machiel Levie (Rotterdam, 2 juli 1882 – Auschwitz, 26 februari 1943) was vertegenwoordiger en woonde met zijn vrouw Betje de Vries (Rotterdam, 15 juli 1884 – Auschwitz, 26 februari 1943) op dit adres. Zij hadden drie kinderen; Hartog (Rotterdam, 17 februari 1915 – Auschwitz, 30 september 1942), Wolf (Rotterdam, 16 maart 1917 – Auschwitz, 8 januari 1944) en Rosetta Keetje (Rotterdam, 21 januari 1922). Hartog trouwde in Westerbork met Bloeme Peekel (Amsterdam, 27 mei 1921 – Auschwitz, 30 september 1942).
Rosetta verbleef vanaf de deportatie uit Rotterdam tot september 1944 in Westerbork. Toen werd ze gedeporteerd naar Theresienstadt, waar ze van 6 september 1944 – 28 september 1944 zat. Op 20 september 1944 trouwde ze in Theresienstadt met Siegmar Seif. Daarna zat ze in KZ-lager Gollenschau tot de bevrijding. Terug in Rotterdam woonden Siegmar en Rosetta van 1945 – 1952 op de Pieter van Aschstraat 14a te Overschie. Op 21 april 1953 emigreerden ze naar New York en van 1953 tot haar overlijden in 2012 woonde Rosetta in Patterson, New Jersey met haar man Siegmar en twee kinderen. Ze werd 90 jaar.
West Kruiskade 49a – Joseph Mol
Joseph Mol werd in Amsterdam geboren op 28 juni 1893. Hij was kleermaker van beroep en vertegenwoordiger. Tussen 1921 en 1925 was hij gehuwd en in 1932 werd hij voor het eerste ingeschreven in Rotterdam. Hij vertrok weer tijdelijk naar Den Haag en kwam terug naar Rotterdam op 10 augustus 1936. Hij woonde eerste op de Gedempte Botersloot 100, daarna op de Aert van Nesstraat 59a en uiteindelijk werd hij op 26 januari 1939 inwonend op de West Kruiskade 49a. Op 30 april 1943 werd Joseph vermoord.
West Kruiskade 73a – apotheker Martin Philip Lansberg
Martin Philip Lansberg (Den Haag, 25 juli 1859 – Bad Ems, 11 juni 1931) woonde op dit adres met zijn vrouw Grietje Wolff (Den Haag, 20 juli 1863 – Rotterdam, 30 maart 1934). Zij hadden de volgende kinderen: Philip André (Rotterdam, 30 mei 1890 – Rotterdam, 25 mei 1949), André Lodewijk (Rotterdam, 5 september 1891), apotheker Lodewijk Maurits (Rotterdam, – Rotterdam, ), Francina Helena (Rotterdam, 25 oktober 1893) en Helena Esther (Rotterdam, 11 maart 1896). Helena Esther emigreerde naar Israël.
Lodewijk Maurits Lansberg is vermoedelijk tijdens de onderduik overleden. Dat was kort nadat hij met zijn vrouw Elizabeth Evalina de Vries (Rotterdam, – Auschwitz,
West Kruiskade 113 – Isaac Sohlberg
Op dit adres woonde Isaac Levie Sohlberg (Amsterdam, 1 mei 1855), leraar aan het Beth Hamidrasch. Isaac was ook directeur van een lettergieterij. Isaac trouwde op 6 juni 1900 met Jenny Schur (Plungjany, Rusland, 26 februari 1871).
West Kruiskade 156 – De Utrechtsche Apotheek
Hier was een filiaal gevestigd van de Utrechtsche Apotheek van apotheker Lodewijk Maurits Lansberg (zie 73a).
bron:
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Barend Machiel Levie
www.genealogieonline.nl, lemma stamboom van Emden (Maassteden)
www.joodsmonument.nl, lemma Joseph Mol (geraadpleegd 4 juni 2015)
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Joseph Mol
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Sara de Leef
Stadsarchief Rotterdam, Lansberg, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-228, pagina 305676.
“Nieuw Israelietisch weekblad, Limmoed-bureau”. Amsterdam, 1946/09/25 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 02-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872216:mpeg21:p006
Stadsarchief Rotterdam, Isaac Levie Sohlberg, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 566.
Stadsarchief Rotterdam, Isaac Levie Sohlberg, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 591.
illustratie:
Stadsarchief Rotterdam beeldbank, PBK-1993-458 De West-Kruiskade en rechts de Diergaardesingel, uit het oosten gezien, links de Westersingel. 1914
Stadsarchief Rotterdam, beeld en geluid, 1976-11645 Schoenenwinkel Presburg aan de West-Kruiskade 11. november 1933. Collectie F.H. van Dijk, François Henry (F.H.) van Dijk, 11/08/1888-07/07/1977. Auteursrechthouder Stadsarchief Rotterdam CC-0
gepubliceerd:
5 juli 2019
Laatst aangepast:
22 januari 2022