Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog had Rotterdam een actief Joods leven met verschillende synagoges, middenstanders en een verenigingsleven. Er was ook een actieve kerkenraad van de Nederlands Israëlitische Gemeente. Wie zaten daar in? Wanneer er meer te vertellen is over een persoon of gezin verwijst de link naar de betreffende pagina.
Het adresboek van Rotterdam geeft dat overzicht en het bestuur werd gevormd door de volgende personen:
De voorzitter was Mr. H. Sanders. Heiman Sanders werd geboren in Sneek op 14 november 1886 en was gehuwd met Rosa Johanna Polak. Heiman was jurist en advocaat. Hij was volgens de database Joods Biografisch Woordenboek vanaf 1936 voorzitter van de Nederlands Israëlitische Gemeente in Rotterdam. Hij overleefde de oorlog en speelde een grote rol bij rechtsherstel en restitutie na de Tweede Wereldoorlog. Het gezin woonde voor de oorlog op de Mauritsweg 23;
D. Blok was bestuurslid. Hij woonde op de Stationsweg 23. Waarschijnlijk was dit accountant David Blok (Woerden, 1 december 1884 – Haifa, ). Hij was gehuwd met Rebecca Fennij Louisa Wijzenbeek (Herwijnen, 19 januari 1888) en zij hadden twee zoons, hoogleraar Nico (Rotterdam, 29 juni 1913 – Amersfoort, 3 mei 1985) en Louis Fenny (Rotterdam, 20 maart 1915). Op de gezinskaart bij het Stadsarchief Rotterdam is sprake van huisnummer 33. David emigreerde in 1939 met zijn gezin naar de Verenigde Staten en maakte in september 1950 met zijn vrouw alijah (emigreerde naar Israël).
Apotheker I. S. Cohen van de ’s Gravendijkwal 26 was eveneens bestuurslid. Isaac Salomon (Samuel) werd geboren op 22 september 1872 in Rotterdam en was gehuwd met Johanna Henriëtte van Meekren (Groningen, 26 mei 1875 – Rotterdam, 29 januari 1934). Isaac en Johanna hadden drie kinderen; Samuel Isidoor, eveneens apotheker (Rotterdam, 14 februari 1907 – Sobibor, 23 juli 1943), Henriëtte Johanna (Rotterdam, 3 oktober 1910) en Bertha Rosa (Rotterdam, 21 december 1912). Isaac had op de Hoogstraat 237 een Homeopathische en Allopathische apotheek.
L. van Creveld, Rochussenstraat 361. Koopman (van oorsprong slager) Levie van Creveld (Rotterdam, 11 december 1875 – Zeist, 21 april 1951) was bestuurslid en woonde op de Rochussenstraat 361b met zijn vrouw Jaantje van Leeuwen (Rotterdam, 2 april 1879 – Rotterdam, 18 september 1935) en hun drie zoons Meijer (Rotterdam, – Auschwitz, ), Carel (Rotterdam, 13 april 1912) en Leon (Rotterdam, 17 september 1918).
S. van Dantzig, Heemraadsingel 279. Hoewel op de archiefkaart bij het Stadsarchief Rotterdam het adres Heemraadsingel 278 is, is dit waarschijnlijk procuratiehouder en bankier Samuel van Dantzig (Rotterdam, 31 oktober 1879 – Zwitserland, 25 februari 1984). Samuel was gehuwd met Estella Broekhuijzen (Den Haag, 2 september 1902 – 1996) en bestuurslid. Zij hadden twee kinderen, Adolf Maurits (Rotterdam, 5 juli 1920 – 3 september 2006) en Louise Susanna (Rotterdam, 13 april 1925 – Amsterdam, 5 augustus 2014).
A. S. van Daelen, Mathenesserlaan 408. Oliehandelaar Andries Samson van Daelen (Vlaardingen, – Sobibor, ) was bestuurslid en woonde sinds 1938 op dit adres met zijn vrouw Minka Colthof (Maassluis, – Sobibor, ) en hun zoon Louis Jean Simon (Rotterdam, – Sobibor, ). Aan het begin van de oorlog woonde het gezin in Voorburg.
Eliazer A. van Esso was bestuurslid en ondernemer en woonde met zijn gezin op de Heemraadsingel 249.
Mr. M. de Groot, Adrianalaan 149, Schiebroek. Advocaat Machiel (Michel) de Groot (Middelburg, 10 november 1906 – Zaanstad, 10 augustus 1982), ook bestuurslid, trouwde in 1932 met Jetta van der Heijden (Vlissingen, 22 juni 1906 – Krommenie, 23 maart 2010), die 103 werd. Nu hun huwelijk gingen ze op dit adres wonen en het echtpaar kreeg vijf kinderen.
A. D. Hamburger, Henegouwerplein 6. Fabrikant in metalen Abraham Hamburger (Amsterdam, – Monowitz, ) woonde op nummer 6a. Abraham was bestuurslid en gehuwd met Celina Tabak (Amsterdam, – Monowitz, ). Abraham en Celina hadden twee zoons, procuratiehouder David Abraham (Rotterdam, 13 juni 1904 – Heemstede, 11 december 1970) en Salomon (Rotterdam, – Auschwitz, ). Ten tijde van de oorlog woonden Abraham en Celina op de Nieuwe Binnenweg 149.
Arts David Hausdorff was van groot belang voor de Joodse gemeenschap in Rotterdam. Hij was diepgelovig en woonde met zijn gezin op de West Kruiskade 6b, waar hij ook zijn praktijk had.
Arts Maurits Hertzberger woonde met zijn gezin op de Crooswijksesingel 32a.
Ed. Roos, Spoorsingel 51. Commissionair Elias (Eduard) Roos (Rotterdam, – Mauthausen, ) was bestuurslid. Hij woonde met zijn echtgenoot L. Roos – Deen, die in 1947 overleed, en zijn moeder Sara Roos – Kooperberg, op dit adres.
I. Spanjar, Essenburgsingel 133. Leraar en bestuurslid Israël Spanjar (Zwolle, – Sobibor, ) woonde op dit adres met zijn vrouw Carolina de Jong (Millingen, – Sobibor, ) en hun twee zoons Abraham (Rotterdam, – Auschwitz, ) en Jacob Benjamin (Rotterdam, – Sobibor, ). Ten tijde van de oorlog woonde het gezin op de Van Beuningenstraat 8a.
M. de Sterke, Rochussenstraat 267. Koopman Moritz de Sterke (Rotterdam, 13 oktober 1879) woonde op de Rochussenstraat 267b met zijn vrouw Louise Frederika de Sterke (Rotterdam, 15 mei 1890 – Rotterdam, 29 juni 1965) en hun dochters Elizabeth Dina (Rotterdam, 8 juni 1919) en Elsa Henriëtte (Rotterdam, 23 mei 1922). Moritz werkte bij Louis de Sterke & Co. te Rotterdam (kantoor/magazijn op Oppert 141, aan Lange Torenstraat 58 stond de fabriek). Verder was hij lid van het N. I. Armbestuur, lid college van regenten van het Gesticht voor Israëlitische Oude Lieden en Zieken en penningmeester van de commissie tot spijsverzorging aan minvermogende Israëlieten.
Bestuurslid en leraar boekhouden Jozef Vromen (Deventer, – Sobibor, ) woonde op de Kortenaerstraat 15b met zijn achternicht Julia Vomberg (Zutphen, 23 oktober 1897).
Leraar Oude Talen en bestuurslid Dr. Simon Wijnberg (Winschoten, 10 mei 1898 – 1989) woonde op de Beukelsdijk 62. Simon was gehuwd met Selma Elisabeth Manassen (Tiel, 21 maart 1904 – 1998) en zij hadden een zoon, Walter Jacques (Rotterdam, 15 juni 1932 – Voorschoten, 27 april 2012), de latere econoom. Hoewel het gezin genoemd wordt als niet-religieus was Simon Wijnberg wel bestuurslid van de Nederlands Israëlitische Gemeente.
Bestuurslid en banketbakker Simon Weijl (Rotterdam, – Auschwitz, ) woonde op de Hoogstraat 257. Hij was gehuwd met Elizabeth Pierot (Rotterdam, – Monowitz, ). Zij hadden zeven kinderen, twee overleefden de oorlog. Tijdens de oorlog woonden Simon en Elizabeth in Gouda.
Bestuurslid en koopman (directeur im- en export vleeswaren, Zilversmit & Pinto) Maurits Zilversmit (Hengelo, – Westerbork, ) woonde op de Rochussenstraat 267 met zijn vrouw Sara Ziffora Goldsmit (Jeruzalem, 23 januari 1888). Sara overleefde de oorlog.
David Wessel Wzn (Rotterdam, – Sobibor, ) was secretaris van 1907 – 1943 en hij woonde op de West Kruiskade 1b. David was gehuwd met Margaretha Leons (Rotterdam, – Sobibor, ), en hij was betrokken bij meer Joodse organisaties in Rotterdam.
Boekhouder en kaashandelaar Izaac Jacobsen (Arnhem, – Vught, ) was de adjunct-secretaris en hij woonde op de ’s Gravendijkwal 157b. Izaac was gehuwd met Sara Blom (Rotterdam, – Auschwitz, ) en zij hadden volgens de kaart bij het Stadsarchief Rotterdam negen kinderen.
bron:
Adresboek Rotterdam 1939
GAR, gezinskaart Isaac Samuel Cohen
GAR, gezinskaart H Sanders
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart David Blok NL-RtGAR_494-03_851-039_0041214R.jpg
Ibidem, gezinskaart Levie van Creveld NL-RtGAR_494-03_851-089_0095342R.jpg
Ibidem, gezinskaart Samuel van Dantzig NL-RtGAR_494-03_851-093_0099546R.jpg
Ibidem, gezinskaart Israël Spanjar NL-RtGAR_494-03_851-448_0481613R.jpg
Ibidem, gezinskaart Moritz de Sterke NL-RtGAR_494-03_851-457_0492528R.jpg
Ibidem, gezinskaart Simon Weijl NL-RtGAR_494-03_851-532_0579070R.jpg
Ibidem, gezinskaart Zilversmit NL-RtGAR_494-03_851-551_0602232R.jpg
Ibidem, gezinskaart Jacobson NL-RtGAR_494-03_851-213_0232398R.jpg
www.joodsmonument.nl, lemma Meijer van Creveld (geraadpleegd 9 december 2019)
Ibidem lemmata gezin Simon Weijl (geraadpleegd 9 december 2019)
Ibidem, lemmata gezin Zilversmit (geraadpleegd 9 december 2019)
Ibidem, lemmata gezin Jacobson (geraadpleegd 9 december 2019).
www.maxvandam.info, lemma David Blok (geraadpleegd 8 december 2019)
www.geni.com, lemma gezin Samuel van Dantzig
Jetta van der Heijden via https://www.familieberichtenopinternet.nl/personen/a1bd/2010_03_23/jetta_de_groot_van_der_heijden_/rouwberichten
Steffie van den Oord. Honkvast, van oude huizen, de mensen die blijven (Amsterdam 2017). Hoofdstuk “jetta de groot van der heijden”
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Hamburger (geraadpleegd 8 december 2019)
“Advertentie Roos”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1941/07/11 00:00:00, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 09-12-2019, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318163:mpeg21:p013
Database Joods Biografisch Woordenboek, lemma Moritz de Sterke (Geraadpleegd 8 december 2019) via http://www.jodeninnederland.nl/id/P-5898.
Informatie gezin Wijnberg via https://westerborkportretten.nl/westerborkportretten/walter-jacques-wijnberg
Illustraties:
“Advertentie Roos”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1941/07/11 00:00:00, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 09-12-2019, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318163:mpeg21:p013
laatst bijgewerkt:
9 december 2019