Bij het bombardement van 14 mei 1940, van 13.27 uur – 13.40 uur, vielen er in Rotterdam zo’n 850 slachtoffers en werden 80.000 mensen dakloos. Dit waren mensen die zich doorgaans in het gebied bevonden waar de bommen op gericht waren, de binnenstad. Het bombardement werd uitgevoerd door 54 Heinkels He-111 bommenwerpers en er werden binnen een kwartier 97.000 kilo brisantbommen afgeworpen.De branden die daardoor ontstonden vernietigde een groot deel van de binnenstad.
Hoewel de Joodse bevolking in Rotterdam rond 1940 zeer verspreid in de stad woonde, waren er wel een paar buurten met een grotere Joodse bevolking. Juist binnen gebied van het bombardement lagen de Zandstraatbuurt (waar de sloop inmiddels al ver gevorderd was), de buurt rond de Schiedamsedijk en de buurt rond de Helmersstraat / Ammanstraat. Deze buurten werden op 14 mei 1940 vrijwel volledig verwoest. Onder de ca. 850 slachtoffers die te betreuren waren, waren ook Joodse bewoners uit dit gebied. Daarbij komen de Joodse Rotterdammers die in dit gebied werkten of tijdens het bombardement zich in de binnenstad bevonden. Wie van hen zijn er in de bronnen terug te vinden?
Jacob van Arend
Rotterdam, 17 juni 1935 – Rotterdam,
4 jaar oud.
Schooterboschstraat 29b
Het gezin Van Arend verhuisde na het bombardement naar Den Haag. In de loop van de oorlog werden de andere gezinsleden vermoord.
Mozes van Arend (Rotterdam, 8 april 1910 – Mauthausen, 10 november 1942), Henriëtte van Arend-le Grand (Rotterdam, 31 december 1909 – Auschwitz, 17 september 1942), Mozes van Arend (Rotterdam, 13 februari 1934 – Auschwitz, 17 september 1942) en Hartog van Arend (Rotterdam, 1 februari 1938 – Auschwitz, 17 september 1942).
Abraham Albert Blitz
Amsterdam, 30 mei 1927 – Rotterdam,
12 jaar oud.
waarschijnlijk Van Oldenbarneveltstraat 47a.
Het gezin Blitz verhuisde na het bombardement naar de Jonker Fransstraat 5b. Op 21 mei 1943 werden de andere gezinsleden in Sobibor vermoord. Dit waren Jacob Blitz (Rotterdam, 19 maart 1900), Judith Blitz-Pappie (Rotterdam, 15 september 1912), Freddy Blitz (Rotterdam, 2 december 1939) en Abraham Meijer (Rotterdam, 15 september 1942).
Sophie Cohen
Arnhem, 26 september 1909 – Rotterdam, 24 mei 1940.
30 jaar.
kookster (bij het Oudeliedengesticht op de Claes de Vrieselaan)
10 dagen na het bombardement op Rotterdam, op 24 mei 1940, werd zij dood aangetroffen op de Pompenburgsingel 11a.
Pompenburgsingel 11a, inwonend.
Dochter van Philip Cohen (Zutphen, – Auschwitz, ) en Johanna Goudschmid (Batavia, Nederlandsch-Indië, – Arnhem, ).
Jansje van Dam
Rotterdam, 30 augustus 1904 – Rotterdam, 14 mei 1940.
25 jaar oud.
Westewagenstraat 64.
Dochter van Jetje van Dam-Bood (Rotterdam, 29 oktober 1883 – Rotterdam, 14 mei 1940) en Isaac van Dam (Rotterdam, – Auschwitz, ).
Jetje van Dam-Bood
Rotterdam, 29 oktober 1883 – Rotterdam, 14 mei 1940.
56 jaar oud.
Westewagenstraat 64.
Moeder van Jansje van Dam (Rotterdam, 30 augustus 1904 – Rotterdam, 14 mei 1940) die eveneens omkwam bij het bombardement. Haar man Isaac van Dam (Rotterdam, ) overleefde het bombardement en werd vermoord in Auschwitz op 24 september 1942.
Louis Jacob van Dam
Groningen, 29 oktober 1935 – Rotterdam, 14 mei 1940.
4 jaar oud.
vermoedelijk Helmersstraat 3a.
Broer van Regine van Dam. Het gezin verhuisde na het bombardement naar de Koestraat 15-1 te Amsterdam. In de loop van de oorlog werden de andere gezinsleden vermoord. Dit waren Louis van Dam (Groningen, 9 juni 1911 – Mauthausen, 2 september 1941), Maria van Dam – van der Stam (Rotterdam, 24 juni 1910 – Auschwitz, 7 september 1942) en Jonas van Dam (Rotterdam, 1 april 1937 – Auschwitz, 7 september 1942).
Regine van Dam
Rotterdam, 25 mei 1939 – Rotterdam,
0 jaar oud.
vermoedelijk Helmersstraat 3a.
Zus van Louis Jacob van Dam. Het gezin verhuisde na het bombardement naar de Koestraat 15-1 te Amsterdam. In de loop van de oorlog werden de andere gezinsleden vermoord. Dit waren Louis van Dam (Groningen, 9 juni 1911 – Mauthausen, 2 september 1941), Maria van Dam – van der Stam (Rotterdam, 24 juni 1910 – Auschwitz, 7 september 1942) en Jonas van Dam (Rotterdam, 1 april 1937 – Auschwitz, 7 september 1942).
Simon Davids
Rotterdam, 27 juni 1872 – Rotterdam, 14 mei 1940.
67 jaar oud.
Plantageweg 47a.
Simon was de echtgenoot van Sara van Gelderen.
Sara Davids – van Gelderen
Heenvliet, 26 januari 1876 – Rotterdam,
64 jaar oud.
Plantageweg 47a.
Sara was de zus van Esther van Gelderen.
Max Elias
Hamm, 5 februari 1879 – Rotterdam, 14 mei 1940.
61 jaar oud.
Mathenesserlaan 320b.
De vrouw van Max, Helene Elias-Löwenstein (Emden, 16 april 1886) werd op 28 mei 1943 in Sobibor vermoord.
Henri Frenk
Rotterdam, 4 augustus 1885 – Rotterdam, 14 mei 1940.
54 jaar oud.
Kruisstraat 43a.
Henri had een groente- en fruitwinkel op de Kruisstraat in het centrum van Rotterdam. Hij was eerst gehuwd met Betje van Dam (Amsterdam, 4 maart 1888). Met Betje kreeg hij Esther (11 juni 1908 – 4 november 1931) en Machiel (8 november 1912 – 19 december 1912). Na het overlijden van Betje op 12 januari 1922 huwde Henri op 28 september 1927 met de Duits-Evangelische Elise Müller en kreeg met haar een dochter Henny (Rotterdam, 26 maart 1928). Ook Elise en hun twaalfjarige dochter Henny kwamen tijdens het bombardement om.
Martin Friedland
Burg Stargard, 9 december 1881 – Rotterdam, 14 mei 1940.
58 jaar oud.
Schiedamseweg 179a.
Martin Friedland was gehuwd met Johanna Francina Ros (Aardenburg, 2 oktober 1901), dochter van Alexander Ros (Aardenburg, 16 mei 1863) en Anna Suzanna Boodt (Groede, 9 maart 1862 – Aardenburg, 15 januari 1937) uit Aardenburg. In 1926 vestigden zij zich in Duitsland. Martin was componist en promoveerde in 1930 in Leipzig. Ze vluchtten in 1938 naar Nederland voor het nazi-regime en vestigden zich in Rotterdam. Tijdens het bombardement was Martin in De Doelen.
Esther van Gelderen
Heenvliet, 14 september 1882 – Rotterdam,
57 jaar oud.
Plantageweg 47a.
Esther was de zus van Sara Davids – van Gelderen. Simon en Sara waren gehuwd en alle bewoners van dit adres kwamen om bij het bombardement.
Hugo Israël Hartog
Sankt Jobs, 30 januari 1886 – Rotterdam, 14 mei 1940.
54 jaar oud.
omgekomen rond de Doelen, vak GG.
Hugo was een zoon van Abraham Hartog en Sara Kamp en gehuwd met Emma Mozes (Weilerwist, Duitsland, 1 maart 1886 – Auschwitz, 30 oktober 1944). Emma en Hugo hadden drie kinderen die de oorlog overleefden, Fritz, Kurt en Sara Edith. Het gezin vluchtte op 12 januari 1939 naar Rotterdam.
Max Heidt
Glessen, 17 mei 1900 – Rotterdam, 14 mei 1940.
39 jaar oud.
Heemraadssingel 30b.
De vrouw van Max, Eveline Pool (Rotterdam, 30 april 1904) en hun zoon Eddy Josef (Rotterdam, 17 juni 1925 – 2020) overleefden de oorlog. In 2016 woonde Eddy Josef in Florida.
Paul Simon Himmelstern
Mannheim, 24 maart 1898 – Rotterdam, 14 mei 1940.
42 jaar oud.
Rochussenstraat 67b.
De vrouw van Paul, Martha Therese Levy (Mannheim, 21 februari 1899) werd samen met hun zoon Manfred Himmelstern (Rotterdam, 16 februari 1935) in Auschwitz vermoord op 31 januari 1944.
Jakob Kaufmann
Wevelingshoven (D), 8 januari 1876 – Rotterdam, 14 mei 1940.
64 jaar oud.
Bilderdijkstraat 14d.
Vader van Ludwig Kaufmann.
Ludwig Kaufmann
Steele (D), 2 november 1906 – Rotterdam, 14 mei 1940.
33 jaar oud.
Bilderdijkstraat 14d.
zoon van Jakob Kaufmann.
Abraham Mozes Kesner
Antwerpen, 3 december 1899 – Rotterdam, 14 mei 1940.
40 jaar oud.
Pleretstraat 88a.
De andere leden van het gezin van Abraham Mozes Kesner; Bettchen Huijsmann (Frankfurt am Main, 6 oktober 1910), Leon (Rotterdam, 18 mei 1936) en Maud Nanette Evaline (Rotterdam, 23 juni 1938) werden vermoord in Auschwitz op 5 augustus 1942.
Elisabeth Kets de Vries
Rotterdam, 16 oktober 1917 – Rotterdam, 18 mei 1940.
22 jaar oud.
vermoedelijk Goudsestraat 12b.
dochter van Isaak Kets de Vries (Rotterdam, 10 april 1885) en Eva Engers (Rotterdam, 10 mei 1889).
Hermann Lichtenhain
Moisling, Duitsland 1859 – Rotterdam, 14 mei 1940.
81 jaar oud.
echtgenoot van Flora Sara Lichtenhain – Salomonski, aangifte van overlijden gedaan door Martha Lichtenhain.
Flora Lichtenhain – Salomonski
Pinne, Duitsland1858 – Rotterdam, 14 mei 1940.
82 jaar oud.
echtgenote van Hermann Lichtenhain, aangifte van overlijden gedaan door Martha Lichtenhain.
Hans Hermann Meijer
Berlijn, 20 augustus 1898 – Rotterdam, 14 mei 1940.
51 jaar oud.
Heemraadssingel 94b.
scheikundige bij Unilever
Bernard Mol
Rotterdam, 16 november 1891 – Rotterdam, 14 mei 1940.
49 jaar oud.
Harddraverstraat 10b.
De echtgenote van Bernard Mol, Sientje Droomer (Rotterdam, 12 november 1893) werd in Auschwitz vermoord op 15 oktober 1942.
Saartje Roos
Rotterdam, 27 mei 1857 – Rotterdam,
82 jaar oud.
Groenelaan 23a.
Saartje is, voor zover na te gaan, niet gehuwd geweest. Saartje was een dochter van Mozes Roos (Rotterdam, 5 april 1823) en Hester Kinsbergen (Rotterdam, 16 augustus 1819).
Werner Günther Salomon
Berlijn, 6 oktober 1905 – Rotterdam,
34 jaar oud.
Ochterveltstraat 21b.
Werner trouwde op 11 augustus 1938 Annaliese Antonie Hentzschel (Rixdorf, 26 augustus 1909) en was een vluchteling uit Berlijn. Zij woonden vanaf 5 juli 1938 in Rotterdam en sinds 15 augustus 1938 op de Ochterveltstraat 21b. Op 10 juni 1939 kregen Annaliese en Werner een doodgeboren kind. Werner werd tijdens het bombardement in de buurt van De Doelen gedood. Annaliese overleefde de oorlog. Ze ging in 1947 bij Unilever werken en nam daar in 1966 afscheid.
Max Schleberger
Amsterdam, 28 september 1910 – Rotterdam, 14 mei 1940.
29 jaar.
Prinsengracht 816hs, Amsterdam.
Max was de zoon van kleermaker Carl Schleberger (Crefeld, 3 augustus 1881) en Judith Hegt (Amsterdam, 22 oktober 1883).
Erich Schmolka
Wenen, 10 mei 1921 – Rotterdam, 14 mei 1940.
19 jaar oud.
Sandrasteeg 5, Deventer.
Erich was in Nederland op hachsjara (landbouwopleiding voor Palestina) en volgde deze opleiding bij de Deventer Vereniging.
Eliazer Sekir
Amsterdam, 8 maart 1910 – Rotterdam,
30 jaar oud.
Coolsingel 117.
Eliazar Sekir was arts en deed zijn opleiding in Amsterdam. Na de opleiding kreeg hij een baan in Rotterdam. Hij kwam om bij het bombardement, hij was voor zijn werk in het Coolsingelziekenhuis.
Anita Jos Son
Rotterdam, – Rotterdam,
4 jaar oud.
Meent 85.
Anita was de dochter van Maurice Joost Son
Maurice Joost Son
Breda, – Rotterdam,
34 jaar oud.
Meent 85
Maurice Joost Son was tandarts. Zijn dochter Anita overleed eveneens ten gevolge van het bombardement. Zijn echtgenote Edith Hirsch (Linz, 29 oktober 1908 – Buenos Aires, ) en zoon Joost Maurice Jos Son (Rotterdam, 22 april 1939 – Buenos Aires, ) overleefden de oorlog.
Isidore David van der Stam
Rotterdam, 2 juni 1915 – Rotterdam,
24 jaar oud.
vermoedelijk Diergaardelaan 44a.
Isidore David was de zoon van David Jacob van der Stam (Den Haag, 1 augustus 1885 – Rotterdam, 31 mei 1971) en Rebecca Dina van der Sluis (Rotterdam, 27 augustus 1886 – Rotterdam, 26 december 1975). Zijn ouders woonden op de Van der Werffstraat 24b. Op 28 juni 1939 huwde Isidore David van der Stam met Caroline Fransman (Rotterdam, – Breda, ).
Abraham Vieijra
Rotterdam, 19 maart 1869 – Rotterdam,
71 jaar oud.
Nieuwe Haven west
Abraham Vieijra was gemengd gehuwd met Gerarda Petronella Jeup (Schiedam, 27 februari 1862 – 14 mei 1940, en had één dochter, Johanna Maria Francisca Vieijra (20 januari 1892 – Rotterdam, 14 mei 1940), en twee zonen, Markus Leonardus Vieijra (Rotterdam, 8 maart 1894 – Rotterdam, 8 augustus 1929) en Hubertus Bernardus Vieijra (Rotterdam, 1 oktober 1898 – Schiedam, 27 november 1898). Het is aannemelijk dat zijn vrouw en dochter ook bij het bombardement zijn omgekomen.
Klaartje Walg en Catharina Walg-Walg
Rotterdam, 24 mei 1918 – Rotterdam,
21 jaar oud en 44 jaar oud.
Leeuwenstraat 7a.
De andere leden van het gezin van Klaartje zijn tijdens de oorlog vermoord. Jacob Walg (Ouderkerk aan de IJssel, 19 december 1876 – Monowitz, 24 september 1942), Catharina Walg-Walg (Leerdam, 24 augustus 1895 – Rotterdam, 20 mei 1940), Louis Walg (Rotterdam, 5 januari 1920 – Sobibor, 16 juli 1943) en Johanna Cateau (Rotterdam, 5 januari 1924 – Auschwitz, 24 september 1942). Het is mogelijk dat Catharina Walg – Walg door de verwondingen die ze opliep tijdens het bombardement is omgekomen. Gegevens daarover ontbreken, ze werd begraven op de Joodse begraafplaats te Rotterdam.
Werner Wartelsky (Wartelskij)
Köningsberg, 4 mei 1910 – Rotterdam,
30 jaar oud.
Vluchtelingenkamp Westerbork.
Werner was gevlucht uit Duitsland en woonde in het vluchtelingenkamp Westerbork. Hij was gehuwd met Lotte Sara Schmulewitz. Tijdens het bombardement was hij in Rotterdam. Zijn ouders en zijn vrouw woonden inmiddels in Argentinië. Wellicht was Werner in Rotterdam om een passage naar Argentinië te regelen.
bron:
www.joodsmonument.nl (geraadpleegd 6 mei 2015). Dit betreft hier alleen de Joodse personen die door het bombardement van 14 mei 1940 zijn omgekomen.
stadsarchief Rotterdam, gezinskaarten (voor de adressen).
stadsarchief Rotterdam, overlijdensbericht Martin Friedland (voor naam echtgenote).
www.maxvandam.info, lemma Henri Frenk (geraadpleegd 3 juni 2015)
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Henri Frenk
“Advertentie”. “Rotterdamsch nieuwsblad“. Rotterdam, 28-03-1940. Geraadpleegd op Delpher op 12-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002304:mpeg21:a0108
“Advertentie Max Heidt”. “Rotterdamsch nieuwsblad“. Rotterdam, 21-05-1940. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002392:mpeg21:a0097
“Familiebericht Himmelstern”. “Rotterdamsch nieuwsblad“. Rotterdam, 20-05-1940. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002391:mpeg21:a0107
“Familiebericht Salomon”. “Rotterdamsch nieuwsblad“. Rotterdam, 20-05-1940. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002391:mpeg21:a0107
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Werner Günther Salomon
www.oorlogsgravenstichting.nl, lemma begraafplaats Crooswijk (geraadpleegd 14 mei 2017)
Stadsarchief Rotterdam, overlijden Flora Salomonsk
Sophie Cohen, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-086.
Sophie Cohen via www.joodsmonument.nl (geraadpleegd 16 april 2022).
Isaak Kets de Vries, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-239.
Hans Hermann Meijer, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-352.
Maurice Joost Son, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-447.
Max Schleberger, Stadsarchief Amsterdam, Overgenomen delen, archiefnummer 5416, inventarisnummer 169.
Caroline Fransman, Stadsarchief Rotterdam, 999-06 Burgerlijke Stand Rotterdam, huwelijksakten, inventarisnummer 1939J.
Caroline Fransman, Familiebericht. “De Maasbode”. Rotterdam, 16-06-1939. Geraadpleegd op Delpher op 11-05-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000193582:mpeg21:p012.
Martin Friedland, de Stem | 1989 | | pagina 19.
Isaak Kets de Vries, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-239.
Lichtenhain, Stadsarchief Rotterdam, 999-09 Burgerlijke Stand Rotterdam, overlijdensakten, aktenummer 1940.3338.
Max Heidt, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-181.
Illustratie:
“Advertentie”. “Rotterdamsch nieuwsblad“. Rotterdam, 28-03-1940. Geraadpleegd op Delpher op 12-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002304:mpeg21:a0108
“Advertentie Max Heidt”. “Rotterdamsch nieuwsblad“. Rotterdam, 21-05-1940. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002392:mpeg21:a0097
“Familiebericht Himmelstern”. “Rotterdamsch nieuwsblad“. Rotterdam, 20-05-1940. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002391:mpeg21:a0107
“Familiebericht Salomon”. “Rotterdamsch nieuwsblad“. Rotterdam, 20-05-1940. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002391:mpeg21:a0107
gepubliceerd:
27 februari 2016
laatste aanpassing:
8 augustus 2023